Το βασικό Ρωμαϊκό Εορτολόγιο

IΑΝΟΥΑΡΙΟΣ. Μήνας αφιερωμένος στον Θεό Janus.

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus), προστάτη των αφετηριών και την Θεά Ιούνο (Juno),
ως σεληνιακή Θεά των αδιάκοπων νέων αρχών. Έως τις 5 Ιανουαρίου εωρτάζονταν και τα λεγόμενα "Κομπιτάλια", ως προέκταση των "Σατουρναλίων".

9η. Agonium. Γενέθλιος ημέρα του Θεού Ιανού (Janus).

11η. Juturnalia. Καθάρσια εορτή προς τιμήν της Νύμφης Ιουτούρνα (Juturna) συζύγου του Ιανού.

13η. Ίδες. Ημέρα αφιερωμένη στον Θεό Ιούππιτερ (Juppiter).

15η. Carmentalia. Καθάρσια εορτή προς τιμήν της χθόνιας Θεάς Καρμέντα (Carmenta), προστάτιδος των κρηναίων υδάτων, μητέρας του Ευάνδρου.

Κινητή εορτή. Paganalia. Τελετές για καλή καρποδοσία της γής.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ. Μήνας αφιερωμένος στο Θεό Februus

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno).

13η. Ίδες. Αφιερωμένη στον Θεό Ιούππιτερ (Juppiter).

13η - 21η. Dies Parentales. Ημέρες αφιερωμένες στη λατρεία των προγονικών ψυχών.

15η. Lupercalia. Γονιμικές εορτές προς τιμήν των Θεών Λουπέρκους (Lupercus), Φέμπρουους (Februus) και Φάουνους (Faunus).

17η. Quirinalia. Εορτή προς τιμήν του αρχαϊκού ρωμαϊκού Θεού Κυρίνου (Quirinus) που αποτελεί χθόνια προβολή του Μάρς.

21η. Feralia. Πέρας της περιόδου Dies Parentales και εορτή προς τιμήν του Θεού Juppiter ως χθονίου και αυξητικού Θεού.

23η. Terminalia. Εορτή προς τιμήν του Θεού Juppiter Terminus και του αρχαίου αυτοτελούς ομώνυμου Θεού, προστάτη των ορίων, των φρακτών και της ιδιοκτησίας. Τέλος του Ιερού Έτους και προπαρασκευή για τις Καλένδες του Μαρτίου.

ΜΑΡΤΙΟΣ. Μήνας αφιερωμένος στoν Θεό Mars

1η. Καλένδες και Matronalia. Πρωτοχρονία του αρχαίου ημερολογίου. Ημέρα αφιερωμένη στον Θεό Ιανό και την Θεά Ιούνο (Juno) με την επίκληση Lucina. Γενέθλια του Θεού Μαρς (Mars).

14η. Equirria. Ιπποδρομίες προς τιμήν του Θεού Mars

14η. Mamuralia. Καθαρτικές τελετές με διωγμό ενός "φαρμακού", του λεγόμενου Mamurius, έξω από την πόλη.

15η. Ίδες. Αφιερωμένη στους Θεούς Juppiter, Mars και Anna Perenna.

17η. Agonium. Εορτή προς τιμήν των Θεών Mars και Κυρίνου (Quirinus).

17η. Liberalia. Εορτές με οινοκατανύξεις και δρώμενα ελευθεριότητας προς τιμήν των Θεών Liber και Libera.

19η - 23η. Quinquatrus. Πενθήμερη εορτή προς τιμήν του Θεού Mars και Ιεροί Χοροί των Σαλλίων ιερέων.

23η. Tubilustrium. Ολοκλήρωση του Ιερού Χορού και καθαρμός των συμβόλων του Θεού Mars

ΑΠΡΙΛΙΟΣ.

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno).

13η. Ίδες. Ημέρα αφιερωμένη στον Θεό Juppiter.

15η. Fordicidia. Εορτή προς τιμή της Θεάς Tellus Mater, της πανδότειρας Μητέρας Χθονός.

19η. Cerealia. Εορτή προς τιμήν της Θεάς Ceres αντίστοιχης προς την ελληνική Δήμητρα και της αρσενικής θεότητας Cerus που ενυπάρχει σε κάθε δημιουργία.

21η. Parilia. Γενέθλια της Ρώμης, καθαρμοί και προσφορές στους Πάλητες Θεούς.

23η. Vinalia. Οινοκεντρικές εορτές προς τιμήν του Θεού Ιούππιτερ (Juppiter) και της Θεάς Βήνους (Venus).

25η. Robigalia. Τελετές για καλή καρποφορία των δημητριακών, με εξευμενισμό του βλαπτικού "νούμεν" Robigus.

28η - 3η Μαϊου. Floralia. Εορτές προς τιμήν της Θεάς Flora.

ΜΑΪΟΣ. Μήνας αφιερωμένος στη Θεά Μaia.

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno). Εορτή της
Θεάς Μαίας (Maia), μητέρας του Θεού Μερκούριους.

9η, 11η, 13η. Lemuria. Εορτές εξευμενισμού των ψυχών των νεκρών.

15η. Ίδες. Ημέρα αφιερωμένη στον Θεό Ιούππιτερ.

21η. Agonium. Εορτή προς τιμήν του σύνθετου ηλιακού και χθονίου Θεού Vediovis (ο μη Ιούππιτερ).

23η. Tubilustrium. Τελετουργικός καθαρισμός των ιερών σαλπίγγων (tubae) του Θεού Μαρς και θυσίες προς τιμήν των Κεραυνίου Ιούππιτερ και Βολκάνους.

ΙΟΥΝΙΟΣ. Μήνας αφιερωμένος στη Θεά Juno

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno).

7η. Ludi Piscatorii. Επαγγελματικοί εορτασμοί των αλιέων και όλων των εργαζόμενων γύρω από αυτούς.

9η. Vestalia. Εορτές προς τιμήν της Θεάς Βέστα (Vesta), προστάτιδας της εστίας και της οικογενειακής ζωής. Ημέρα αργίας για τους αρτοποιούς.

11η. Matralia. Εορτή αφιερωμένη στην αρχαϊκή Θεά της Αυγής Μάτερ Ματούτα (Mater Matuta), έφορο της ανάπτυξης και της καλοτυχίας.

13η. Ίδες. Ημέρα αφιερωμένη στον Θεό Juppiter. Επίσημη αργία για αυλητές και λοιπούς μουσικούς.

ΙΟΥΛΙΟΣ. Αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno).

5η. Poplifugia. Η Αναχώρηση του Λαού. Εορτές ίσως αφιερωμένες στον Θεό Juppiter. Το νόημά τους έχει σήμερα απωλεσθεί.
Εικάζεται απλώς ότι στην αρχαϊκή εποχή ο λαός εγκατέλειπε την πόλη και έκανε καθαρμούς στην εξοχή.

6η - 13η. Ludi Apollinares. Οκταήμερες εορτές με αρματοδρομίες και θεατρικούς αγώνες προς τιμήν του Θεού Απόλλο (Apollo)

7η. Nonae Caprotinae. Εορτή προς τιμή της Θεάς Juno Caprotina (Ιούνο του Συκόδενδρου) και του χθόνιου Θεού της συγκομιδής Consus. Λέγονταν και Εορτές των Θεραπαινίδων (Ancillarum Feriae).

15η. Ίδες. Ημέρα αφιερωμένη στον Θεό Juppiter. Διοργανώνεται η επίσημη ιππική πομπή Transvectio Equitum από το Φόρουμ προς το Καπιτώλιο.

19η - 21η. Lucaria. Τριήμερη πανάρχαια εορτή, με άγνωστο σήμερα περιεχόμενο.

20η - 30η. Ludi Victoriae Caesaris. Πολυήμερες εορτές στη μνήμη του Ιουλίου Καίσαρα με αγώνες, αρματοδρομίες και θεατρικούς διαγωνισμούς.

23η. Neptunalia. Εορτή προς τιμήν του Θεού Νεπτούνους (Neptunus). Επίσημη αργία για τους λιμενεργάτες.

25η. Furrinalia. Εορτή προς τιμήν της αυτοχθόνου ιταλιώτικης Θεάς Φουρρίνα (Furrina), προστάτιδας των πηγών και εφόρου του Κάτω Κόσμου.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Αφιερωμένος στον Οκταβιανό Αύγουστο.

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη
στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno).

13η. Ίδες. Ημέρα αφιερωμένη στους Θεούς Ιούππιτερ (Juppiter), Βερτούμνους (Vertumnus ή Vortumnus, ετρουτσκικής προέλευσης Θεού της αλκής του καλοκαιριού) και Ντιάνα (Diana), καθώς και σε ανάμνηση της θεμελίωσης του Ναού της τελευταίας πάνω στον Αβεντίνο Λόφο. Επίσημη αργία όλων των δούλων.

17η. Portunalia. Αφιερωμένα στον Θεό Πορτούνους (Portunus), προστάτη των θυρών και των λιμένων, που εικάζεται και ως επίκληση του Ιανού. Επίσημη αργία των λιμενεργατών.

19η. Vinalia Rustica. Εορτή των οινοποιών και των κηπουρών προς τιμήν του Ιούππιτερ (Juppiter) και της Βήνους (Venus).

21η. Consualia. Εορτή προς τιμήν του Κόνσους (Consus), χθόνιου Θεού της συγκομιδής.

23η. Volcanalia. Εορτή προς τιμήν του Θεού του χθονίου πυρός Βουλκάνους (Vulcan ή Volcanus), της Νύμφης Ιουτούρνα (Juturna), της Θεάς Όπς (Ops Opifera) και του Θεού Κυρίνου (Quirinus).

25η. Opiconsivia. Εορτή προς τιμήν της Θεάς Όπς (Ops Consivia).

27η. Volturnalia. Εορτή προς τιμήν του Θεού Βολτούρνους (Volturnus), ετρουτσκικής καταγωγής προσωποποίησης του ποταμού Τίβερι.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ. Από το septem δηλ. επτά. Έβδομος μήνας του αρχαίου ημερολογίου.

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno).

4η - 19η. Ludi Romani. Πολυήμεροι θεατρικοί και αρματοδρομικοί αγώνες.

15η. Ίδες. Ημέρα αφιερωμένη στους Καπιτώλιους Θεούς Ιούππιτερ (Juppiter), Ιούνο (Juno) και Μινέρβα (Minerva). Διοργανώνεται η επίσημη ιππική πομπή Transvectio Equitum από το Φόρουμ προς το Καπιτώλιο και το δημοτελές εορταστικό δείπνο Epulum Jovis προς τιμήν της Ιερής Τριάδας του Καπιτωλίου.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ. Από το octo δηλ. οκτώ. Όγδοος μήνας του αρχαίου ημερολογίου.

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno).

3η -12η. Ludi Augustales. Αγώνες προς τιμήν του Αυγούστου με θεατρικούς αγώνες και αρματοδρομίες.

11η. Meditrinalia. Εορτή προς τιμήν τού Θεού Ιούππιτερ (Juppiter) και της Μεντιτρίνα (Meditrina), Θεάς της αποκατάστασης της σωματικής υγείας.

13η. Fontinalia. Εορτή προς τιμήν του Θεού Φόνς (Fons), προστάτη των πηγών, πηγαδιών και κρηνών.

15η. Ίδες. Αφιερωμένη στους Θεούς Ιούππιτερ (Juppiter) και Μαρς (Mars). Μεγάλη αρματοδρομία αρχαϊκού τύπου αρμάτων με δυο άλογα. Το δεξιό άλογο του νικητή θυσιαζόταν στον Μαρς (Θυσία του Οκτωβριανού Ίππου). Στους δρόμους της πόλης άρχιζε ο τελετουργικός Ιερός Χορός των Σαλλίων, των ιερέων του Μαρς.

16η - 18η. Ο Ιερός Χορός συνεχίζεται στους δρόμους της πόλης

19η. Armilustrium. Εορτή προς τιμήν του Θεού Μαρς (Μars) συνδυασμένη με την κορύφωση του Ιερού Χορού. Τα ιερά σύμβολα και όπλα του Θεού καθαρίζονται και επανατοποθετούνται στον Ναό του.

26η - 1η Νοεμβρίου. Ludi Victoriae Sullae. Επταήμεροι αγώνες προς τιμήν του Σύλλα.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ. Από το novem δηλ. εννέα. Ένατος μήνας του αρχαίου ημερολογίου.

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno). Τελευταία ημέρα των εορτών Ludi Victoriae Sullae.

4η - 17η. Ludi Plebei. Πολυήμερες εορτές προς τιμήν του λαού της Ρώμης με θεατρικούς αγώνες και αρματοδρομίες.

15η. Ίδες. Ημέρα αφιερωμένη στους Καπιτώλιους Θεούς Ιούππιτερ (Juppiter), Ιούνο (Juno) και Μινέρβα (Minerva). Αρχικά σε αυτή την ημερομηνία διοργανωνόταν το δημοτελές εορταστικό δείπνο Epulum Jovis προς τιμήν της Ιερής Τριάδας του Καπιτωλίου, που αργότερα μεταφέρθηκε στις Ίδες του Σεπτεμβρίου.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ. Από το decem δηλ. δέκα. Δέκατος μήνας του αρχαίου ημερολογίου.

1η. Καλένδες. Πρώτη ημέρα του κάθε μήνα, αφιερωμένη στον Θεό Ιανό (Janus) και την Θεά Ιούνο (Juno).

11η. Agonalia. Εορτή προς τιμήν του φυλετικού γεννήτορα Θεού Ηλίου-Σολ (Sol Indiges).

13η. Ίδες. Ημέρα αφιερωμένη στον Θεό Ιούππιτερ (Juppiter).

15η. Cοnsualia. Εορτή προς τιμήν του Θεού Κόνσους (Consus). Προπαρασκευή για το Χειμερινό Ηλιοστάσιο.

17η - 23η. Saturnalia. Μεγάλες εορτές, αρχικά 3ήμερες και κατά την αυτοκρατορική περίοδο 7ήμερες, προς τιμήν του Θεού Σατούρνους (Saturnus) για το τέλος του ενιαυτού. Γενικευμένη αργία ακόμη και για τους δούλους, ανταλλαγές δώρων και εορταστικά δείπνα.

19η. Opalia. Εορτή προς τιμήν της γεωθεάς Όπς (Ops) συζύγου του Σατούρνους.

21η. Divalia. Εορτή του Χειμερινού Ηλιοστασίου προς τιμήν της Θεάς Diva Angerona, της Dea Tacita προστάτιδος της Παράδοσης και του Κόσμου των Νεκρών.

23η. Larentalia. Εορτή προς τιμήν του Θεού Ιούππιτερ και της Θεάς Acca Larentia (της προγόνου της ρωμαϊκής εθνικής ψυχής και των εφεστίων Θεών Λαρήτων και επίσης θεομητέρας του Θεού Σολ).

24η - 25η. Dies Natalis Solis Invicti. Εορτή προς τιμήν του Ανίκητου Ηλίου (Sol Invictus) που πρωτοκαθιερώθηκε από τον αυτοκράτορα Αυρηλιανό το 270 μετά τη χριστιανική χρονολόγηση.



Κλαούντιο Ρουτίλιο, από το βιβλίο του «Θεολογία Των Ρωμαίων»


.