Reincarnation: An Orphic Perspective

Orphism was one of the mystery cults of ancient Greece which developed in about the 6th century B.C.E. The cult takes its name from Orpheus, a figure from mythology who was known for his poetry and musical talents. Orphism can best be characterized as a counter-culture movement, with central tenets such as alternative myths, a life of strict purity, including ascetic practices such as vegetarianism, and the belief in reincarnation. It is precisely their version of reincarnation that so easily answers the question put forth as the topic of the season: Why, if we have free will, do we keep coming back to Planet Earth?

To the ancient Greeks, reincarnation was usually called the transmigration of the soul. This belief was not the sole property of the Orphics, as we find others believed in it also. We read about it in relation to famous figures such as Pythagoras and his followers, Pindar, and Plato. It is interesting to note, however, that the belief remained largely identical, no matter in which circle it was discussed. However, the only context in which it can be fully explained is in Orphism.

In order to understand this Orphic belief, we must first turn to one of their central myths, that of the dismemberment of the infant-god Dionysos Zagreus:

Persephone was impregnated by her father Zeus who had transformed himself into a serpent. The result of that union was the baby Dionysos Zagreus. It was foretold that Zeus would pass his position as King of the Gods onto this son. The Titans, already angry with Zeus for dethroning his father Kronos, took their revenge out on Dionysos Zagreus: they caught hold of the child and violently dismembered him. Afterwards they first boiled and then roasted the pieces, and feasted. One piece, however, was not eaten, namely his heart. Athena found this remaining piece, and hid it in a covered basket, which she then brought to Zeus. Zeus, furious at what had been done to his youngest child, struck the Titans with his thunderbolts, and set them ablaze. Their bodies were reduced to ashes. The race of humans was then created out of these ashes.

From this, we learn that our constitution is part Titanic (due to the bodies of the Titans) and part Dionysian or divine (due to the dismembered god being in their stomachs). The Titans, being the children of Ge, the Earth goddess, create our physical bodies, while Dionysos gives us our divine element: our souls. About this myth, M.L. West writes, The fact that the Titans had eaten Dionysos was merely evidence of their wickedness It is to the living Dionysos that we must turn for salvation. [1]

For one who is familiar with Greek literature, you may recall that one recurrent theme is inheriting the guilt of our ancestors, especially blood-guilt. Take for instance the case of Orestes, which is brilliantly retold in Aeschylus Oresteia, written in the 5th century B.C.E. Agamemnon, the father of Orestes, returns home from the Trojan War. His wife Clytemnestra, who had been unfaithful to him, devises a plot with her lover that they will kill Agamemnon. She carries out her plan. Orestes, according to tradition, must avenge his father's death. The only way to do so is to kill his own mother, which he does. However, it is also a great crime to kill one's mother, and this act must be avenged. Since there is no one to further inherit this duty, such as a child of Orestes, the duty now falls to the Erinyes (also known as the Furies). They are goddesses who punish those guilty of killing blood relatives, among other things. Their only desire is to exact justice on the guilty party. They tormented Orestes in an effort to drive him mad. The story ends when Athena intervenes, deciding that Orestes was justified in avenging his father's death. Thus, there is no further blood guilt.

This myth is fascinating, not only because it provides the archetype for our modern-day penal system, but also because it highlights a belief that parallels reincarnation. The fact that blood guilt can be inherited from one of our ancestors lies at the root of the cause of reincarnation in the Orphic tradition. Because our ancestors, the Titans, killed the god Dionysos, we inherit that guilt. [2] Thus, we are responsible for atoning.

There is a passage in one of Pindar's poems that hints at this: But those at whose hands Persephone accepts atonement for (her) ancient grief, their souls in the ninth year she sends up again to the sun of this world. [3] The ancient grief is the killing of Dionysos by the Titans. To send our souls up again to the sun means to reincarnate. In Greek literature, phrases such as in the darkness or where there is no sun are often used to mean the Underworld. To be in the sun means to be on earth, alive. Thus, the only way one's soul can be sent up to earth again from the Underworld is for it to reincarnate.

We also have a quote from Plutarch which echoes our explanation. He says,

It would perhaps not be wrong to begin and quote lines of Empedocles as a preface For here he says allegorically that souls, paying the penalty for murders and the eating of flesh and cannibalism, are imprisoned in mortal bodies. However, it seems that this account is even older, for the legendary suffering of dismemberment told about Dionysos and the outrages of the Titans on him, and their punishment and their being blasted with lightning after having tasted of the blood, this is all a myth, in its hidden inner meaning, about reincarnation. For that in us which is irrational and disorderly and violent and not divine but demonic, the ancients used the name, Titans, and the myth is about being punished and paying the penalty. [4]

Plato also uses a curious phrase that can only be explained in this light. He said that humans who have contempt for oaths and religion had in them a Titanic nature of which our old legends speak. [5]

At this point, we have clearly established that humans have a dual nature. We have inherited the blood guilt from our ancestors. This guilt, however, can also affect us physically. Plato explains that we can fall terribly ill due to some ancient sin. [6] This sounds pretty fatalistic. Is there anything we can do?

One thing that will allow us to atone is purity. This includes undergoing ritual purifications, as well as living a life of asceticism. In the Republic Plato says that Orphic priests can expiate and cure with pleasurable festivals any misdeed of a man or his ancestors. [7] Making offerings to the gods, especially to Persephone, is also important, as shown by the Homeric Hymn to Demeter. Here, Haides says to Persephone, Those who defraud you and do not appease your power with offerings, reverently performing rites and paying fit gifts, shall be punished evermore. [8] Plato also agrees with this sentiment, saying, Terrible things await those who have neglected to sacrifice. [9] A surviving Orphic document says, This is why the magi perform the sacrifice, as if they were paying a penalty.[10] Unfortunately, we don't know much about the actual rituals. So far, archaeologists have only unearthed one fragmentary script of a ritual, believed to be Orphic. Two lines read: Accept ye my offering as the payment for my lawless fathers. Save me, great Brimo. [11] Some scholars have imagined what the rituals might be like:

Imagine, for instance, a nocturnal ceremony, torchlit. A boy is to be initiated. He sits bravely on the throne. The Kouretes or Korybantes dance round him, round and round, noisily clashing their swords on their shields. A priestess plays endlessly on the raw-toned pipes. After a time the circle is penetrated by the ghastly white-faced figures of the Titans, man's ancestors. They prowl about the boy, flashing a mirror before his face. He follows it as if hypnotized. The music goes on, becomes wilder, with drumming, and the uncanny braying of bull-roarers. Knives glint over there in the gloom, there are inhuman screams, hacking and wrenching of limbs. The holy casket is carried round, and everyone sees the hot, bloody heart it contains. There are smells of roasting flesh. Presently there will be meat to eat; meanwhile we all bewail the savage murder of that innocent child. By way of consolation an effigy is produced, made of or coated with gypsum. The heart is inserted into its chest. Stark, white and lifeless the thing stands there in the flickering light. Then the miracle. In a moment of blackout or dazzling light the place of the effigy is taken by the new initiate, himself now covered with gypsum like his former murders, and he springs up alive and well, ready to enter on his new life. [12]

Once we receive these purifications and have made our offerings, we must keep ourselves in this state of purity. For this, ascetic practices were recommended. The Orphics were known to reject materialism, and to especially have a disdain for the physical body. Again, we use a quote from Plato to illustrate the point:

And does not purification consist in this, which was mentioned in the ancient word, to use all our means to keep apart the soul from the body, and teaching the soul the habit of collecting and holding on itself, away from all bodily elements, and remain, as far as it can, both in the present as well as in the future life, alone in itself, intent to its freeing from the body as from fetters? [13]

The Orphics had a saying, soma-sema, by which they meant to convey that the body is a tomb or a prison for the soul. This belief is attested by many ancient authors. Plato has explained it best, as in this passage:

Some say, in fact, that the body is the tomb (sema) of the soul, as if at present it were buried there. On the other hand because through it the soul expresses all it expresses, it may thus rightly be called a sign (sema). It seems to me, however, that primarily the followers of Orpheus have given it this name; almost as if the soul is undergoing atonement for sins it must expiate and has around itself this enclosure, semblance of a prison, in order to be guarded. Such a prison therefore, as its name suggests, is a case (soma) for the soul until its debts are paid, and nothing needs to be changed, not even a single letter. [14]

Thus, we must reject this material world, as it only represents for us the imprisonment of our soul in a material body, which is our punishment for the inherited blood guilt of our Titan ancestors. Empedokles says that the soul is clothed in an unfamiliar garment of flesh. [15]

So far, we have heard very little mention of free will in the discussion. We inherit the guilt of an action that we ourselves didn't commit. We are punished because of it, forced to reincarnate on the Earth. All of this is quite against our will. At what point do we make a choice? We shall now turn our attention to the choices we can make.

Orphic teachings explain that upon one's death the soul is taken to the Underworld. After walking along the path for a little while, we will come to a fountain next to a brilliant cypress. Although we will be very thirsty, we are not to drink from this fountain, because it is the water of Lethe, Forgetfulness. [16] Instead we must pass by this one, and only drink from the second fountain, called Mnemosyne, or Memory. [17] This is a very important decision, because if we drink the waters of Lethe, we will forget; if we drink from Mnemosyne, we will remember. Remember what? Our last life on Earth. We will remember whatever lessons we have learned, and we will remember how hard we worked to keep ourselves pure. However, there are guardians at the fountain. They will only allow us to drink if we know the correct thing to say, which is, I am a child of Earth and Starry Heaven. I am dying of thirst. Now let me drink from the cold waters of Mnemosyne. After this, they will allow us to drink, and we will retain our memories. [18]

The above instructions were engraved on a small gold tablet that was buried in the tomb of an Orphic. Several similar tablets have been found with similar ideas on them, although none of the tablets have identical wording. It is not clear exactly how one acquired a tablet, but the most reasonable explanation is that it was given to the person by an Orphic priest, possibly after initiation. [19] Nevertheless, it served as a powerful tool for the soul in the Underworld, for without it, we would not know which fountain to drink from, nor would we know what to say to the guardians.

Although it is not explicitly stated in the above mentioned tablet that Persephone is one of the guardians, we may assume that she is. In another Orphic tablet we have a description of the deceased person meeting Persephone. The deceased person is supposed to say the following:

Pure I come from the pure, Queen of those below the earth;
and Eukles and Eubouleus and the other gods and daimons;
For I boast that I am of your blessed race.
I have paid the penalty on account of deeds not just;
Either Fate mastered me or the Thunderer, striking with his lightening.
Now I come, a supplicant, to holy Phersephoneia,
that she, gracious, may send me to the seats of the blessed. [20]

Another gold tablet from the same area says, For I too claim to be of your blessed race. [21] By declaring that we are of your blessed race we are referring to that part of us which is divine, our soul. Instead of explaining who we are in terms of our job or our family, we define ourselves in terms of a lineage of the ritually purified and in terms of a link with the gods. [22] We declare that we have paid the penalty by undergoing purifications and living a life of asceticism. If we truly have achieved such a state of purity and atonement, we can ask Persephone that she sends us to the seats of the blessed. Another recently-discovered text says, Enter the holy meadow. For the initiate has paid the price. [23] This is the part of the Underworld where only the most pure will go. [H]e who arrives there [i.e. in the Underworld] purified and initiated shall dwell with the gods. [24] Once we go there, we will not return to Earth. The only reason for us to return is to continue to pay the penalty. However, once this is achieved, we are released from the cycle of life, death, and rebirth: But I have flown out from the circle of heavy grief. [25]

When we were on Earth we were of two natures, material (Titanic) and divine (Dionysian). Once we have shed the material, only our souls remain, which are divine in nature. Thus we ourselves become as the gods. Empedokles is well known for bluntly saying, For already have I once been a boy and a girl, a fish and a bird and a dumb sea fish. [26] He also explained that he was a daimon or divine-spirit who was rejected from the realm of the gods due to his foolishness, and now continues to incarnate in different bodies on Earth until he makes the correct choices and finishes atoning. As Edmonds explains, the purified deceased need not think of penance, but rather she may, because of her preparations in her mortal life, expect to realize her own divinity. [27]

Thus, in this brief article we are able to see that the reason we keep returning to Earth is because we choose not to use our time here to atone for the inherited blood guilt. Furthermore, unless we receive purifications and instructions from an Orphic priest, we won't know which fountain to drink from, or what to say to the Queen of the Dead. Unless we follow the correct course of action, we set things in motion for us to return here again and again.

---

Footnotes:
1 West, M.L., The Orphic Poems, Clarendon Press, Oxford, 1983, p. 166.
2 Perhaps one might here object, by saying, This is all quite interesting, but remember that Aeschylus wasn't an Orphic. You can't use his play to argue your point. He probably wasnt an Orphic, but he certainly was familiar with their beliefs and myths. I am quite confident of this for a number of reasons. Aeschylus was born in Eleusis, the home of the famous mystery cult of Demeter and Persephone, the Eleusinian Mysteries. He is called the Father of Greek tragedy. In general, dramas were performed for the god Dionysos, the god of theater, and also the god of the Orphics. The state began to sponsor such dramas in the gods honor in the 6th century, the same time that Orphism seems to emerge. Aeschylus also fought in the military, and visited Sicily at least twice, perhaps three times. It is said that Zeus gave Sicily to Persephone as a wedding present, and at least one version of the myth says that Haides abducted Persephone in Sicily. Persephones cult was quite strong in Sicily, and all of southern Italy is known to be very influenced by Pythagoreans and Orphics. Furthermore, at the end of the Oresteia, the Erinyes are calmed, and changed form. They are then known as the Eumenides. In the Orphic Hymn #70 the Eumenides are said to the daughters of Persephone. The Erinyes were said to wear black, have snakes for hair, and had blood dripping from their eyes. One of Demeters cult titles was Erinys, or raging. She was pursued by Poseidon, in the form of a horse, who eventually forced himself upon her. From that union she gave birth to the horse Arion. (This myth has parallels with another, in which Poseidon mates with Medusa, whose appearance is rather like that of the Erinyes. She gives birth to Pegasus, the flying horse.) And finally, bear in mind that the oldest telling of the Orestes myth is in Homer, where Orestes kills his mother, and he is believed to be justified in doing so. There is no further pursuit by the Erinyes as in Aeschylus version. All of these details demonstrate an interest in the goddess Persephone, and the mystery cult of Orphism.
3 Pindar Dirges Frag. 133
4 Plutarch, De Esu Carn. 1.996b-c
5 Plato, Laws, Bk. III 701b-c. Plato is not only thought to be highly influenced by Orphism, but he also is the most important preserver of Orphic practices and doctrines.
6 Plato, Phaedrus, 244 d-e.
7 Plato, Republic, Bk. II 364b
8 Homeric Hymn to Demeter, 364-369
9 Plato, Republic, Bk. II, 365a
10 Derveni Papyrus Column VI, as translated by Gαbor Betegh, The Derveni Papyrus: Cosmology, Theology and Interpretation, Cambridge University Press, Cambridge, 2004.
11 From the Gurτb papurus, 3rd. century B.C.E. (Reconstruction as per West, p. 171) Brimo is another name for Persephone.
12 West, p. 163
13 Plato, Phaedo, 67d
14 Plato, Cratylus, 400c
15 Empedokles, frag. 126
16 It was a common belief, among many cultures, that the dead are very thirsty.
17 This is from the Gold tablet from Hipponium.
18 I wanted to include this interesting quote on the subject of memory: [T]he central place given to memory in eschatological myths indicates an attitude of refusal with regard to temporal existence. Memory is exalted because it is the power that makes it possible for men to escape time and return to the divine state. Vernant, Jean-Pierre, Myth and Thought Among the Greeks, Routledge and Kegan Paul, London, 1983, p.88
19 Initiation and purification are often used interchangeably in an Orphic context. (Nilsson, Martin, Early Orphism and Kindred Movements, Harvard Theological Review 28, 1935, p. 208.)
20 From Thurii, 4th C. BC (usually labeled A2) .
21 This tablet is also from Thurii (usually labeled A1) .
22 Edmonds, Radcliffe, Myths of the Underworld Journey: Plato, Aristophanes, and the Orphic Gold Tablets, Cambridge University Press, Cambridge, 2004, p. 109.
23 Gold Leaf found in Thessalian Pherai from 4th C BC.
24 Plato, Phaedo, 69c
25 Gold tablet from Thurii (A1)
26 Empedokles, frag. 117
27 Edmonds, p. 99.



Gitana

Hellenic Shamanism

GREEK SHAMANISM AND JOURNEYS OF SOUL



In ancient Greece there existed a group of spiritual practicioners whom scholars have called 'iatromanteis' (medicine men). This is coined from the term 'aitros' (healer). Examples include Pythagoras of Samos, Empedocles of Acragos, Abaris, Aristeas of Proconnesus, Bakis, Epimenides of Crete, and Hermotimos of Clazomenae.

These were reputed to be masters of separating the Soul from the body. The ancient Greeks had a number of ways of referring to such individuals, including,
'Throbates' (spirit/air traveler)
'Kathartes' (purifier)
'Cresmologos' (author of oracles)
'Thalmatourgos' (worker of miracles)


The iatromanteis made their journeys into space and other dimensions via a trance technique which they called 'apnous'. This term is usually translated as Catalepsy. Upon the return of the Soul to the body, the medicine man would relate the tale of the flight of Soul and convey any important information or instructions. A number of inquiries have been made about western shamanic experience and tradition. The above information, which is available in The Encyclopedia of Religion, New York, Macmillan; v. 1, p. 436, (Article) Ascension by Ioan Petru Culianu.

The western tradition is focused on the experience of sacred mysteries of direct experience with the principle of order in the universe, usually called 'logos'. A separate shamanic tradition was present in the germanic, celtic, slavic, and finnic countries. However, in the lands around the Mediterranean Sea it seems to have become a part of a larger tradition of gnosis from an early date. In Mesopotamian, Egyptian, Hellenic and Latin spiritual traditions shamanic experience or shamanic ecstasis was one of may tools for initiates of many traditions. The Orphic Pythagorean, Platonic and Gnostic traditions seem to follow this model. Shamans from these lands were part of something that was not centrally focused or defined by shamanic experience. They sought the same experience as those whose unitive visions brought them into contact with divine spirit.

In late Antiquity, among those we know today as Gnostics and NeoPlatonists, descriptions of voyages of Soul into other realms often provided essential details for their respective emerging cosmologies and systems for spiritual liberation.




Dean Edwards

.

Ο ΕΛΛΗΝΟΕΛΛΗΝΑΣ

Από το βιβλίο του Δ. ΛΙΑΝΤΙΝΗ, «ΓΚΕΜΜΑ»
Εκδόσεις: ΒΙΒΛΙΟΓΩΝΙΑ - Ακαδημίας 57, Αθήνα.


Ο ΕΛΛΗΝΟΕΛΛΗΝΑΣ


Τόξων εμών άτερ
Τροία δεν πέφτει.


Εχάσαμε τότε στεριές μεγάλες και θάλασσες πλατιές που για τριάντα
αιώνες ήσαν ατόφυα Ελλάδα. Σήμερα τις κοιτάμε από μακρυά, όπως
εκοίταγε ο Θοδωράκης Κολοκοτρώνης από τη Ζάκυνθο το Μοριά, και έκλεγε.


Και με το κυάλι αγνάντευε, και με το κυάλι βλεπει ,
βλέπει τη θάλασσα πλατιά και τη στεριά μεγάλη.
Τον πήρε το παράπονο.


Τις κοιτάμε με βαριά την οδύνη ότι τις χάσαμε και με ελάχιστη την
ελπίδα ότι θα τις ξαναπάρουμε. Κι αφήστε την κυρά - Δέσποινα να
πολυδακρύζει.
Και ο Ατατούρκ, που έδιωξε το φερετζέ από τις τούρκισσες και έφερε το
λατινικό αλφάβητο στα τουρκόπουλα, έκαμε και κάτι άλλο. Εδασκάλεψε
τους δασκάλους και τους ξεναγούς να λένε στη Φραγκιά, που
τουριστολογάει στη Μίλητο και στις Κλαζομενές, ότι δεν ήταν Όμηρος
εκείνος ο τυφλός τραγουδιστής αλλά Ομέρ. Όπως λέμε Ομέρ Βρυώνης, πασάς
του Ζητουνιού, που παττάλεψε τον Αθανάση Διάκο στο ποτάμι της
Αλαμάνας.
Και τι να ειπείς για το χαμπέρι; Που έρχεται το πρωί και το δείλι
πίνουμε το ουζάκι μας στο Κατακάλι και στην Πειραϊκή Ακτή. «Ω
σύντροφε, πως πέσαμε στο λαγούμι του φόβου»;
Όλα καλά και περίκαλα τά 'χουμε με την πατρίδα. Με το έθνος, την
ιστορία μας, και τούς «αρχαίους ημών πρόγονοι».
Μόνο που ξεχάσαμε ένα. Πως εμείς οι νέοι με τους αρχαίους έλληνες
έχουμε τόσα κοινά, όσα ο χασαποσφαγέας με τις κορδέλες, και η μοδίστρα
με τα κριάρια.
Κι από την άλλη φουσκώνουμε και κορδώνουμε, και τουρτουφίζουμε για
«τσι γεναίοι πρόγονοι» σαν τι; Όπως εκείνος ο τράγος του Σικελιανού,
που εσήκωνε το απανωχείλι του, εβέλαζε μαρκαλιστικά, και οσφραινότανε
όλο το δείλι την αρμύρα στη θάλασσα της Κινέττας.
Αλλίμονο. Η δάφνη κατεμαράνθη. Έτσι δεν εψιθύριζε ο Σολωμός στο
Διάλογο κλαίγοντας; Η δάφνη κετεμαράνθη.
Όταν είσαι μέσα στό μάτι του κυκλώνα, είναι δύσκολο νά 'χεις εικόνα
για τα γύρω σου. Και ζώντας μέσα στη χώρα δεν έχουμε εικόνα για τη
σημερινή Ελλάδα.
Αρχές του 1993 έγινε μια εκδήλωση στο Παρίσι από έλλληνες καλλιτέχνες
για την ασβολερή Κύπρο. Εκείνο το θαλασσο-φίλητο νησί.
Εκεί, ένας δημοσιογράφος ερώτησε τρεις τέσσερες έγκριτους έλληνες που
ζουν μόνιμα στη Γαλλία μια ερώτηση καίρια.
Για ειπέτε μου, τους είπε, εσείς που όντας μακρυά από την Ελλάδα
βλέπετε με άλλο μάτι, το αληθινό του νοσταλγού και του πάσχοντα. Με το
μάτι του Οδυσσέα. Τι γνώμη έχει το παγκόσμιο κοινό για τη σύγχρονη
Ελλάδα; Τη βλέπει τάχατες και τη νομίζει όπως εμείς εκεί κάτου στο
Κακοσάλεσι και στην Αθήνα;
Η απόκριση που μου δώσανε και οι τέσσερες ξαναζωντάνεψε, τίμιε
αναγνώστη, τις σπαθιές που δίνανε οι ντελήδες του Κιουταχή στη μάχη
του Ανάλατου. Όταν πια είχε πέσει ο τρανός Καραϊσκάκης.
-Ποιά Ελλάδα, μακάριε άνθρωπε, του είπανε. Μιλάς για ίσκιους στη
συνεφιά. Και για σύνεφα στην αιθρία. Για τον έξω κόσμο Ελλάδα δεν
υπάρχει. Κανείς δε την ξέρει, κανείς δεν τη μελετάει, κανείς δεν τη
συλλογάται. Δεν άκουσες το παλιό μοιρολόϊ;


Κλάψε με, μάνα, κλάψε με,
Και πεθαμένο γράψε με.


Άκουσε λοιπόν, και μάθε το. Και κει που θα γυρίσεις, να το ειπείς και
να το μολογήσεις. Η Ελλάδα είναι σβησμένη από τον κατάλογο των εθνών.
Αν στείλει κάποτε στους ξένους κανένα παράπονο η κανένα παρακαλετό, το
συζητούν πέντε δέκα άνθρωποι της διπλωματίας σε κάποιο γραφείο, και
παίρνουνε την απόφαση, όπως εμείς παραγγέλνουμε καφέ στο καφενείο και
στα μπιλιάρδα.
Αυτή είναι η εικόνα που έχουν οι ξένοι για την Ελλάδα. Κι ο σουλτάνος
το γομάρι δεν ξέρει τι του γίνεται. Έτσι δεν είπε ο πασάς της
Σκόντρας, όταν ακούστηκε ότι οι ραγιάδες σηκωθήκανε στο Μοριά; Τώρα
γυρίστηκε η τάξη. Σουλτάνος είναι ο έλληνας πολιτικός.
Λάβε την σύγχρονη Ελλάδα σαν ποσότητα και σαν ποιότητα, για να
μιλήσουμε με «κατηγορίες». Κι έλα να μας περιγράψεις τι βλέπεις.
Σαν ποσότητα πρώτα. Αν αντικρύσουμε τον πληθυσμό της γης σε κλίμακα
μικρογραφική ένα προς πέντε εκατομμύρια, 1:5Χ106, θα βρούμε πως ο
πληθυσμός του πλανήτη μας είναι ένα χωριό από χίλιους κατοίκους.
Ανάμεσα σ' αυτούς τους χίλιους οι έλληνες είμαστε δύο άνθρωποι, που
τρεκλοπατάμε και αρκουδίζουμε μέσα στο πλήθος. Ζαλισμένοι και
φουκαράδες ξετρέχουνε να συναντηθούν μεταξύ τους. Αν τα καταφέρουν να
μη σκυλοφαγωθούν, ζητούν να συνεννοηθούν με τους άλλους. Σε μια γλώσσα
που δε μιλιέται, λίγο πρικοιούλι, χρώμα τέτζερη αγάνωτου, ζουνάρι,
βέλεσι, φούντα, κι αμάν αμάν. Σερβιτόροι και αγωγιάτες όλοι μας. Και
κακοί σαράφηδες του μάρμαρου, του ήλιου, και της θάλασσας.
Σαν ποιότητα ύστερα. Είμαστε ένας λαός χωρίς ταυτότητα. Με μιά ιστορία
που ο ίδιος τη νομίζει λαμπρή. Και απορεί, πως και δεν πέφτουν οι
ξένοι ξεροί μπροστά στο μεγαλείο της.
Οι ξένοι όμως, σαν συλλογιούνται την ελληνική ιστορία, την αρχαία
εννοώ, γιατί τη νέα δεν την έχουν ακούσει, και βάλουν απέναντί της
εμάς τους νεοέλληνες, φέρουν στο μυαλό τους άλλες παραστάσεις. Φέρνουν
στο μυαλό τους κάποιους καμηλιέρηδες που περπατούν στο Καρνάκ και στη
Γκίζα. Τι σχέση ημπορεί νά' χουν συλλογιούνται ετούτοι οι φελάχοι του
Μισιριού σήμερα με τους αρχαίους Φαραώ, και το βασιλικό ήθος των
πυραμίδων τους.
Την ίδια σχέση βρίσκουν οι ξένοι στους σημερινούς έλληνες με τους
αρχαίους. Οι θεωρίες των διαφόρων Φαλμεράυερ έχουν περάσει στους
φράγκους. Εμείς θέλουμε να πιστεύουμε ότι τους αποσβολώσαμε με τους
ιστορικούς, τους γλωσσολόγους, και τους λαογράφους μας. Λάθος.
Κρύβουμε το κεφάλι με το λιανό μας δάκτυλο.
Και βέβαια. Πως μπορούσε να γίνει αλλιώς, αφού ο μεγάς γλωσσολόγος Γ.
Χατζιδάκις έλεγε αυτά που μας έλεγε, - ορθά- κι από την άλλη έβριζε το
Σολωμό μας αγράμματο, και τη γλώσσα του σκύβαλα και μαλλιαρά μαλλιά.
Σχέση με τους αρχαίους έλληνες έχουμε εμείς, λένε οι γάλλοι, οι
εγγλέζοι και οι γερμανοί. Εμείς, που τους ανακαλύψαμε, τους
αναστυλώσαμε, τους εξηγήσαμε.
Για τους ευρωπαίους οι νεοέλληνες είμαστε μια δράκα ανθρώπων απρόσωπη,
ανάμεσα σε βαλκανιλίκι, τουρκολογιά και αράπηδες. Ειμαστε οι ορτοντόξ.
Με το ρούσικο τυπικό στη γραφή, με τους κουμπέδες και τους τρούλους
πάνω από τα σπίτια των χοριών μας, με ακτινογραφίες σωμάτων και
σκουληκόμορφες φιγούρες αγίων στούς τοίχους των εκκλησιών.
Οι ευρωπαίοι βλέπουν τους πολιτικούς μας να ψηφίζουν στή Βουλή να μπει
το «ορθόδοξος» στην ευρωπαϊκή μας ταυτότητα, κατά τη διαταγή των
παπάδων, και κοιτάζουν ανακατωμένοι και ναυτιάζοντας κατά το
θεοκρατικό Ιράν και τους Αγιατολάχους.
Τέτοιοι οι βουλευτές μας, ακόμη και της Αριστεράς . «Αυτοί οι
πολιτικοί, αυτοί οι βουλεπταί (sic) εκατάστρεψαν το έθνος». Έτσι
γράφει ο Παπαδιαμάντης.
Θέλεις νά `χεις πιστή εικόνα του νεοέλληνα; Λάβε το ράσο του γύπα και
του κόρακα. Λάβε τις ασπιδωτές κοιλιές των ιερέων, το καλυμμαύκι
Μακαρίου Β΄ της Κύπρου. Και τα γένεια τα καλογερικά, που κρύβουν το
πρόσωπο, καθώς άκοσμοι αγκαθεροί φράκτες τους αγρούς. Και τις
κουκουλωμένες καλόγριες, την άλλη έκδοση του φερετζέ της τούρκισσας,
και έχεις το νεοέλληνα φωτογραφία στον τοίχο.
Απέναντι σε τούτη τη μελανή και γανιασμένη φοβέρα φέρε την εικόνα του
αρχαίου έλληνα για να μετρήσεις τη διαφορά.
Φέρε τις μορφές των νέων σωμάτων, τις ευσταλείς και τις διακριτικές.
Να ανεβαίνουν από την Ολυμπία και τους Δελφούς, καθώς λευκοί
αργυρόηχοι κρότοι κυμβάλων. Τους ωραίους χιτώνες τους χειριδωτούς, και
τα λευκά ιμάτια τα πτυχωτά και τα ποδήρη. Τα πέδιλα από δέρματα
μαροκινά, αρμοσμένα στις δυνατές φρέρνες.
Φέρε την εικόνα που μας αφήσανε οι γυναίκες της αρχαίας Ελλάδας. Οι
κοντυλογραμμένες, με τις λεπτές ζώνες, τον κυανό κεφαλόδεσμο, και το
ζαρκαδένιο τόνο του κορμιού. Οι ελληνίδες του Άργους και της Ιωνίας,
οι λινές και οι φαινομηρίδες. Τρέχουνε στα όρη μαζί με την Αταλάνδη.
Και κοιμούνται στα κοιμητήρια σαν την Κόρη του Ευθυδίκου.
Όλες και όλοι στηριγμένοι χαρούμενα σε κάποια μαρμάρινη στήλη, σ' ένα
λιτό κιονόκρανο, σε μια κρήνη λευκή της Αγοράς. Με περίγυρα τους
ωραίους γεωμετρημένους ναούς, αναπαμένους στο φως και στην αιθρία.
Άνθρωποι, και θεοί, και αγάλματα ένα..
Όλα ετούτα, για να συγκρίνεις την παλαιή και τη νέα Ελλάδα, να τα
βάλεις και να τα παραβάλεις. Και στήσε το φράγκο από δίπλα, να τα
κοιτάει και να τα αποτιμά. Με το δίκιο του θα `χει να σου ειπεί: άλλο
πράμα η μέρα και το φως, και άλλο η νύχτα και οι μαύροι βρυκολάκοι. Δε
γίνεται να βάλεις στο ίδιο βάζο υάκινθους και βάτα.
Και κάπου θα αποσώσουν επιτιμητικά την κρίση τους: -Ακούς αναίδεια; Να
μας ζητούν κι από πάνω τα ελγίνεια μάρμαρα. Ποιοί μωρέ; Οι
χριστιανοχομεϊνηδες;
Αλλά είναι καιρός από τις ασκήσεις επί χάρτου να περάσουμε στα πεδία
των επιχειρίσεων. Να κοιτάξουμε την πυρκαγιά που αποτεφρώνει το
σπιτάκι μας.
Γιατί είμαστε σβημένοι από τον κατάλογο των εθνών; Γιατί η Μακεδονία
γίνεται Σκόπια, η Κύπρος γίνεται τουρκιά, το Αιγαίο διεκδικιέται ως το
mare nostrum των οθωμανών; Γιατί ο πρόεδρος της Τουρκίας είπε πρόσφατα
στην Αθήνα, ότι είμαστε μια επαρχία του παλιού οθωμανικού κράτους, που
αποσχίσθηκε και πρέπει να μας ξαναπροσαρτήσουν; Γιατί ο Μπερίσα της
Αλβανίας έχει να λέει πως οι έλληνες κάνουν διπλωματία που έρχεται από
το Μεσσαίωνα και τους παπάδες; Γιατί ο Αλέξανδρος βαφτίζεται Ισκεντέρ,
και ο Όμηρος Ομέρ Βρυώνης; Γιατί οι διακόσιες χιλιάδες έλληνες της
Πόλης γίνανε χίλοι, και οι τούρκοι της Δυτικής Θράκης θρασομανούν, και
γίνουνται όγκος κακοήθης που `τοιμάζει μεταστάσεις;
Γιατι δυό από τους πιό σημαντικούς μας ποιητές ο μέτριος Σεφέρης κι ο
μεγάλος Καβάφης, καταγράφουνται στις διεθνείς ανθολογίες και τους
ποιητικούς καταλόγους μισό έλληνες μισό τούρκοι;
Γιατι όλα τα εθνικά μας δίκαια ευρωπαίοι και αλβανοί, βουλγαροι και
εβραίοι, ορθόδοξοι και ρούσοι, τούρκοι και βουσμανοαμερικανοί τα
βλέπουν σαν ανόητες και μίζερες προκλήσεις, σαν υλακές και
κλεφτοεπαιτίες; Ποιά τύφλωση μας φέρνει να μη βλέπουμε ότι στα μάτια
των ξένων εκαταντήσαμε πάλι οι παλαιοί εκοίνοι γρεκολιγούρηδες; Οι
esurientes graeculi του Γιουβενάλη και του Κικέρωνα;
Το πράγμα έχει και περιγραφή και ερμηνεία.


Μέσα στη χώρα, στην παιδεία δαλαδή και την παράδοσή μας, εμείς περνάμε
τους εαυτούς μας λιοντάρια, εκεί πού οι έξω από τη χώρα μας μας
βλέπουνε ποντίκια. Θαρούμε πως είμαστε τα παιδόγκονα του Αριστοτέλη
και του Αλεξάνδρου. Οι ξένοι όμως σε μας βλέπουνε τις μούμιες πού
βρέθηκαν σε κάποια ασήμαντα Μασταβά. Γιατί;
Τα διότι είναι πολλά. Όλα όμως συρρέουν σε μια κοίτη. Σε μια απλή
εξίσωση με δυό όρους και ένα ίσον. Είναι `τη: νεοέλληνες ίσον
ελληνοεβραίοι.
Αν εφαρμόσουμε αυτή την εξίσωση στα πράγματα,θα μας δώσει δύο
γινόμενα. Το πρώτο είναι ότι ζούμε σε εθνική πόλωση. Το δεύτερο,
ακολουθία του πρώτου, ότι ζούμε χωρίς εθνική ταυτότητα.
Οι νεοέλληνες είμαστε ένα γέννημα μπασταρδεμένο και νόθο. Ούτε ίπποι
ούτε όνοι, ούτε όνισσες ούτε φοράδες. Είμαστε μούλοι. Δηλαδή μουλάρια.
Και τα μουλάρια δεν γεννούν.
Ότι οι νεοέλληνες είμαστε ελληνοεβραίοι σημαίνει το εξής: ενώ λέμε και
φωνάζουμε και κηρύχνουμε ότι είμαστε έλληνες, στην ουσία κινιόμαστε
και υπάρχουμε και μιλάμε σαν να είμαστε εβραίοι.
Αυτή είναι η αντίφαση. Είναι η σύγκρουση και η αντινομία που παράγει
την πόλωση. Και η πόλωση στην πράξη γίνεται απώλεια της εθνικής
ταυτότητας. Και το τελευταίο τούτο σημαίνει πολλά.
Στήν πιό απλή διατύπωση, σημαίνει να `σαι τουρκόγυφτας, και να ζητάς
να σε βλέπουν οι άλλοι πρίγκηπα. Σημαίνει νά `σαι η μούμια των
Μασταβά, και να ζητάς από τους ευρωπαίους να σε βλέπουν ιδιοκτήτη της
Ακρόπολης. Σημαίνει να σε θωρείς λιοντάρι, και οι ξένοι να σε
λογαργιάζουνε πόντικα.


Πόσο εγώ `μαι ωραίος!
Τι λαμπρός πού `ν' ο καιρός
Έφαγα έναν πόντικα,
Δόξα νά `χει ο θεός!
Ποτέ δεν εσταθήκαμε να μελετήσουμε τον Βάρναλη, πού γράφει τέτοια
τετράστιχα για μας, κατάμονοι με το φως του λύχνου.
Απώλεια της εθνικής ταυτότητας είναι νά σε βλέπουν οι άλλοι
αρκουδόρεμα, και να τους φωνάζεις πως ντε και καλά είσαι η Ολυμπία.
Και να τους ζητάς Ολυμπιακούς αγώνες στην Καλογρέζα. Χλευαστικό του
καλογριά.
Είναι μεγάλη ιστορία να πιαστώ να σε πείσω, ότι οι νεοέλληνες από τους
αρχαίους έχουμε μόνο το τομάρι που κρέμεται στο τσιγκέλι του σφαγέα.
Θέλει κότσια το πράγμα. Θέλει καιρό και κόπο. Θέλει σκύψιμο μέσα μας,
και σκάψιμο βαθύ. Και κυρίως αυτό: θέλει το μεγάλο πόνο.
Θα σε καλέσω όμως σ' έναν απλό περίπατο. Θα κάνουμε ένα πείραμα, που
λένε οι φυσικοί. Για νά `χουμε αποτέλεσμα έμπεδο. Και η γνώση που θα
κερδίσουμε νά `ναι σίγουρη.
Θα επιχειρίσουμε μια στατιστική έρευνα. Θα διατρέξουμε τη χώρα απ'
άκρη σ' άκρη. Από το χωριό Πυρσόγιαννη της Ηπείρου ως την επαρχία
Βιάνου της Κρήτης. Από τη Νίψα και τις Σάππες της Θράκης ως το
Παραλίμνι της Κύπρου, κι ως την άκρη το Ταίναρο.
Θα ρωτήσουμε νεοέλληνες απ' όλες τις τάξεις και όλα τα επίπεδα.
Γυναίκες και άντρες, γερόντους και παιδιά, αγράμματους και
επιστήμονες, φτωχούς και πλούσιους, ακοινώνητους και αριστοκράτες,
πουτάνες και καλόγριες, ξωχάρηδες και αστούς, φιλέρημους και
χαροκόπους. Για νά `ναι το δείγμα μας ευρύ και πλήρες, που λένε οι
γραφειοκράτες.
Όλα τούτα τα αθώα και ανυποψίαστα πλήθη θα τα ρωτήσουμε δυό τρεις
ερωτήσεις από το Ελληνικό, κι άλλες τόσες από το Εβραίικο.
Στο Ελληνικό λοιπόν. Να μας ειπούν τι γνωρίζουν για την Αρχαία Ελλάδα.
Ζητούμε μια γνώση σοβαρή και υποψιασμένη. Όχι φολκλόρ και
γραφικότητες.
Γιατί γνώση της Ελλάδας είναι εκείνο που ξέρουμε να το ζούμε κιόλας.
Όχι δηλαδή ο Ηρακλής μωρό έπνιξε τα φίδια, ότι ο Αρχιμήδης εχάραζε
κύκλους στην άμμο, ούτε ταν ή επί τας, μέτρον άριστον, ο Μινώταυρος
στην Κρήτη και το πιθάρι του Διογένη, ούτε αν ξέρουν πως η ψωλή του
Δία εγίνηκε κεραυνός και χτύπησε τους σχιστούς λειμώνες της
Ολυμπιάδας, για να γεννήσει στο Φίλιππο τον Αλέξανδδρο.
Τέτοια γνώση της κλασικής Ελλάδας θά `τανε τουρισμός στην Τυνησία. Η
φουστανέλα και το κόκκινο φέσι στη Μελβούρνη και στην Πέμπτη Λεωφόρο
κατά τις εθνικές γιορτές. Θα ζητήσουμε γνώση ουσίας.
Να μας ειπούνε, δηλαδή, αν έχουνε ακουστά τα ονόματα Εμπεδοκλής,
Αναξίμανδρος, Αριστόξενος ο Ταραντίνος, Διογένης Λαέρτιος, Αγελάδας,
Λεύκιππος, Πυθαγόρας ο Ρηγίνος, Πυθέας, που στον καιρό μας αντίστοιχα
σημαίνουν Αϊστάιν, Δαρβίνος, Μπετόβεν, Έγελος, Μιχαήλ Άγγελος, Μαξ
Πλανκ, Ροντέν, Κολόμβος.
Να μας μιλήσουν για κάποιους όρους σειράς και βάσης, όπως σφαίρος στον
Εμπεδοκλή, κενό στο Δημόκριτο, εκπύρωση στον Ηράκλειτο, μηδέν στον
Παρμενίδη, κατηγορία στον Αριστοτέλη, τόνος στους Στωικούς.
Να μας ειπούν οι κάθε λογής έλληνες επιστήμονες τι τους λέει η λέξη
ψυχρά φλογί στον Πίνδαρο, μεταβάλλον αναπαύεται στον Ηράκλειτο,
δακρυόεν γελάσασα στον Όμηρο, χαλεπώς μετεχείρισαν στο Θουκυδίδη.
Να μας ειπούνε, πόσοι φιλόλογοι, έξω από τα σχολικά κολλυβογράμματα
έχουν διαβάσει στο πρωτότυπο τρεις διαλόγους του Πλάτωνα, δύο
Νεμεόνικους του Πινδάρου, την Ωδή στην αρετή του Αριστο-τέλη, έναν
Ομηρικό Ύμνο. (Και αυτό δεν είναι ραψωδία).
Και για να μας πιάσει τεταρταίος και καλπάζουσα, να μας ειπεί ποιός
γνωρίζει και διδάσκει από τους ειδικούς προφεσσόρους στα πανεπιστήμια
ότι οι τρεις τραγικοί ποιητές μας στη βάση τους είναι φυσικοί
επιστήμονες, ότι στη διάλεξή του για την αρετή ο Πλάτων έκαμε στους
ακροατές του ένα μάθημα γεωμετρίας, ότι η Ακρόπολη των Αθηνών είναι
δωρικό, και όχι ιωνικό καλλιτέχνημα, ότι η διδασκαλία τραγωδίας στον
θέατρο ήταν κήρυγμα από άμβωνος ότι η θρησκεία των ελλήνων ήταν
αισθητική προσέγγιση των φυσικών φαινομένων.
Δεν νομίζω, αναγνώστη μου, ότι σε όλα αυτά τα επίπεδα η έρευνά μας θα
δώσει ποσοστά γνώσης και κατοχής σε βάθος του κλασικού κόσμου από τους
νεοέλληνες που να υπερβάινουν τους δύο στους χίλιους.
Τι φωνάζουμε τότε, και φουσκώνουμε, και χτυπάμε το κούτελο στο μάρμαρο
ότι είμαστε έλληνες; Για το θεό δηλαδή. Παράκρουση και παραφροσύνη.


Το πλήθος τον σκουντά, τον σέρνει, τον βροντά,
Κι όταν πια τέλεια σαστισμένος. Τι είναι η τρέλλα αυτή; ρωτά, ένας του
ρίχνει κι αυτουνού τη γιγαντιαία ψευτιά του παλατιού - στην Ελλάδα ο
Αντώνιος νικά.


Δεν ενίκησε ο Αντώνιος στο Άκτιο της Ελλάδας. Ο Οκταβιανός ενίκησε,
και τη Νικόπολη έχτισε.
Θα μου ειπείτε:
-Μήπως οι ευρωπαίοι γνωρίζουν σε τέτοιο βάθος την αρχαία Ελλάδα;
Θα σας πω:
Όχι. Αλλά οι ευρωπαίοι δεν καυχιούνται ότι είναι έλληνες, όπως εμείς.
Καυχιούνται ότι είναι γάλλοι, και ιταλοί και βέλγοι.
Γιατί αυτό είναι στην ουσία της η αρχαία Ελλαδα. Δεν είναι τα
πασουμάκια του Ηρακλή στο παλάτι της Ομφάλης. Ούτε ο Οδυσσέας με το
παλούκι του στη σπηλιά του Κύκλωπα.
Η αρχαία Ελλάδα είναι ένας πολιτισμός ασύγκριτος. Μια κοσμοθεωρία
πλήρης. Ένας τρόπος ζωής ολοκληρωμένος και τέλειος. Είναι η πιο κοντά
στη φύση και στη φυσική αϊδιότητα κοινωνία, που έσωσε να δημιουργήσει
ο άνθρωπος.
Δεν είναι τυχαίο που λέξεις ελληνικές, όπως μουσική, θέατρο, οργασμός,
φιλοσοφία, μαθηματικά, φυσική, δημοκρατία, γεωμετρία, πολιτική,
περάσανε σε όλες τις γλώσσες των εθνών του ΟΗΕ σήμερα. Και με τις
λέξεις αυτές ζουν και δηλώνουν τις βαθύτερες ουσίες του ανθρώπινου
βίου τα δισεκατομμύρια του πλανήτη.
Δεν είναι τυχαίο, που όχι μόνο ο πλανήτης αλλά και ο ουρανός, το
σύμπαν ολόκληρο αίναι κατάσπαρτο με τις ελληνικές λέξεις και με τα
ελληνικά γράμματα που ονομάζουν διεθνώς τους αστερισμούς, και τους
φωτεινότερους αστέρες του κάθε αστερισμού. Κοίτα πρόχειρα το εξώφυλλο
της Γκέμμας.
Όχι. Δεν είναι καθόλου τυχαίο. Εκείνο που είναι τυχαίο, είναι πως ο
λαός που κατοικεί σήμερα στη χώρα που παλαιά την εκατοίκησαν οι
έλληνες, ονομάζουνται έλληνες. Η έρευνά μας έδειξε ότο μόνο έλληνες
δεν είναι. Γιατί τους έλληνες ούτε τους βλέπουν ούτε τους γνωρίζουν.
Φεύ, και παπαί, και ουαί, και αλλοί. Φελλάχοι, και παπούας, και
βουσμάνοι, και αλήδες.
Από το Ελληνικό ερχόμαστε στο Εβραίικο. Ερωτάμε το ίδιο στατιστικό
δείγμα, το ευρύ και το πλήρες, αν έχουν ακουστά τα ονόματα Μωϋσής,
Αβραάμ, Ησαϊας, Ηλίας με το άρμα, Νώε, Βαφτιστής, Εύα η πρωτόπλαστη,
Ιώβ, ο Δαναήλ στο λάκκο, η Σάρα που γέννησε με εξωσωματική. Και όχι
μόνο τα ονόματα, αλλά και τις πράξεις ή τις αξίες που εκφράζουν αυτά
τα ονόματα.
Υπάρχει γριά στην επικράτεια που να μην ξεύρει τούτους τους εβραίους;
Δεν υπάρχει ούτε γριά, ούτε ορνιθοκλόπος στις Σποράδες, ούτε
κλεφτογιδάς στην Κρήτη. Εδώ τα ποσοστά αντιστρέφουνται. Στους χίλιους
νεοέλληνες τα ναι γίνουνται ενιακόσια τόσα, και τα όχι δύο. Και δεν
ξεύρουν μόνο τα ονόματα, αλλά είναι έτοιμοι να σου κάνουν αναλύσεις
στην ουνιβερσιτά και στην ακαντέμια για τις ηθικές και άλλες αξίες που
εκφράζει το κάθε όνομα.
Το ίδιο συμβαίνει και για φράσεις όπως Προς Κολασσαείς, Προς
Κορινθίους, Εκ του κατά Λουκάν.Εδώ μάλιστα μεγάλος αριθμός νεοελλήνων
ξεύρει απόξω ολόκληρα χωρία και περικοπές. Μόνο που συμβαίνει κάποτε
να ακούσετε τους ψαλτάδες στις εκκλησίες το Χριστός Ανέστη να το
ψέλνουν, όπως εκείνος ο απόστρατος χωροφύλακας του Παπαδιαμάντη μας:


Κστό - μπρε - Κ'στος ανέστη
εκ νεκρών θανάτων
θάνατον μπατήσας
κ' έντοις - έντοις - μνήμασι
ζωήν παμμακάριστε


Και τα άλαλα τα χείλλη των ασεβών,


Άλαλα τα χείλη, οι κερατάδες.


Και δόστου να το γυρίζουν άλλοτε στον αμανέ και άλλοτε στο κλέφτικο.
Το ίδιο συμβαίνει, αν τους ειπείς για τόπους όπως Ιορδάνης, Γαλιλαία,
Γεσθημανή (sic), Όρος Σινά, Καπερναούμ. Τιβεριάς. Αν όμως τους ειπείς
για Βάσσες ή Φιγαλία, για Αργινούσες ή Πλημμύριον, για Περίπατο ή Κήπο
(περιπατητικοί, επικούρειοι), σου απαντούν, όπως ο Μακρυγιάννης. Όταν
είδε το Σκούρτη και τους άλλους ναυάρχους στα όρη να οδηγούν σε μάχη
τους στρατιώτες του Νικηταρά με ναυτικά παραγγέλματα:
-Τι όρτζα, πόρζα, και γαμώ το καυλί του μας λέει ο κερατάς;
Το ίδιο συμβαίνει, αν ζητήσεις να σου αναλύσουν την επί του Όρους
Ομιλία, ή να σου τραβήξουνε διάλεξη περί νηστείας, περί προσευχής,
περί του «Δεύτε οι ευλογημένοι....». Ο κάθε νεοέλληνας εδώ είναι
πτυχιούχος και ειδήμονας. Είναι κληρονόμος και καθηγητής. Ξέρει να
ταϊσει άχυρα το σκυλί του, και κόκαλα το γαϊδούρι του. Γνώση και πίστη
και σοφία, που να ιδούν τα μάτια σου και να μην πιστεύει ο νους σου.
Ήρθε τις προάλες φίλος καλός στην εξοχή, γιατρός από τη Μυτιλήνη, και
ρωτούσε τη γυναίκα μου, αν εγνώριζε κανέναν αγιογράφο.
-Τι να τον κάμεις; Του λέει.
- Να μου ζωγραφίσει μιαν άγια Πηνελόπη για την πεθερά μου, να τη
χαρίσω στην ονομαστική της γιορτή.
- Και γιατί δέν της ζωγραφίζεις «την κυρά - Πηνελόπη με την ηλακάτη»,
που λέει ο πατριώτης σου ο Ελύτης; Τον έκοψα γκιμένος.
-Τι ; μου κάνει.
-Ναι, γιατρέ μου. Την Πηνελόπη του Ομήρου, την ελληνική. Δεν ξεύρεις
αυτή την περίφημη νοητική εποπτεία της παγκόσμιας ποίησης;
Με κοίταξε, γούρλωσε το μάτι, και λέει.
- Όταν είπα στην πεθερά μου πως θα της φέρω την αγία Πηνελόπη, έκαμε
δύο μέρες να κοιμηθεί από τη συγκίνηση. Και εσύ μου λες τώρα για
Πηνελόπη και μνηστήρες;
-Να τη χαίρεσαι κι εκείνη και τον ύπνο σου, εβραίε και ανέλληνα, του
είπα. Παρά που σ' αγαπώ. Και μάλιστα πολύ.
Άλλο.
Ένας παπάς, και κρητικός μάλιστα, στη μητρόπολη Κορίνθου, με κοίταζε
κάποτε γλαρωμένος.
-Τι βλέπεις παπά;
-Έχω ένα όραμα, μου λέει. Να μαζέψω κάποτες λεφτά από τους ομογενήδες.
Να σηκώσω εδώ στον Ισθμό, μπαίνοντας στο Μοριά να το βλέπουν ούλος ο
κόσμος, ένα άγαλμα του απόστολου Παύλου. Ίσαμε πενήντα πήχες ψήλος,
και βάλε.
-Σαν το άγαλμα της ελευθερίας ε; του κάνω.
- Έτσι μου λέει. Κι όλο έπαιρνε φωτιά.
-Και γιατί του Παύλου, δηλαδή; Και τόσο πελώριο.
-Μα.... για τις Προς Κορινθίους ντε!
-Τον ξέρεις τον Κολοσσό της Ρόδου; τον ερωτώ.
-Ναι. Τέτοιονε θέλω και τον Παύλο.
-Τον Κολοσσό του Μαρουσιού τον ξέρεις;
-Εννοείς το βιβλίο για τον Κατσίμπαλη; Το ξέρω.
-Τον κώλο του Μαρουσιού, παπά, τον ξέρεις;
....;
-Άστα αυτά, του λέω. Είναι της αριστερής διανόησης.
-Εμ λέω και εγώ. Γι' αυτό δεν τον ξέρω. Μου απαντάει.
-Γιατί, βρε αρκουδόπαπα, ξέσπασα, δε στήνεις ένα άγαλμα του Νικηταρά ή
του Κολοκοτρώνη, που μας λευτερώσανε και είδαμε μοίρα στον ήλιο; Και
να το κάμεις ψηλό και βαρύ ωσάν τον Ακροκόρινθο που βλέπεις αντίκρια
σου; Όπως θα ταίριαζε στους παλικαράδες μας; Μόνε που θέλεις τον
εβραίο. Δεν ξέρεις ότι με τους εβραίους οι έλληνες είμαστε η φωτιά με
το νερό; Όχι από εθνικό μίσος, όπως με άλλους, αλλά από αντιπαράθεση
κοσμοθεωριών; Δεν άκουσες ποτέ την ιερή βρισιά του λαού μας: «Γαμώ τον
εβραίο σου!» Δεν άκουσες ποτέ το δημοτικό μας τραγούδι,
Και κείνη η σκύλα η άνομη, Οβρέσσας θυγατέρα;
Άειντε καημένε μου. Που να ζεις και να είσαι. Κι είσαι κι από τα χωριά
του Ερωτόκριτου, και του Βενιζέλου.
Μ' ένα λόγο, ο μέγας και ο βαθύς εβραίικος πιλιτισμός -δεν
ειρωνεύομαι, κυριολεκτώ- μέσα από τη χριστιανική του μετάλλαξη, κι
αυτή πια δεν είναι ούτε μεγάλη ούτε βαθιά, πέρασε ως το μυελό των
οστών και στη διπλή σπείρα του DNA όλων των νεοελλήνων.
Ένα μόνον δεν γνωρίζουν. Ότι ο σπουδαίος αυτός πολιτισμός είναι
εντελώς αντίθετος με τον πολιτισμό της κλασικής Ελλάδας. Το αρνί και ο
λύκος. Ο πάμφωτος ναός της Αφαίας στην Αίγινα, και το μονύδριο της
αγίας Ελεούσας στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων, με την αγράμματη
καλόγρια που κυνηγά τις έγκυες και τις λεχώνες, γιατί `ναι
μαγαρισμένες, λέι.
Αλλά δεν είναι εδώ ο καιρός και ο τόπος για τέτιες εξηγήσεις. Το θηρίο
το καταπάλαιψα σε άλλες εκστρατείες. Ήμουν και εγώ στον πόλεμο τοξότης
που ξαστόχησε, λέει ο ποιητής.
Τέτοια λογής αποτέλεσμα θα μας δώσει η στατιστική έρευνα στον πληθυσμό
της χώρας αναφορικά με την απόδραση του Ελληνικού, και την επίδραση
του Εβραίικου. Στην επιφάνεια και στον τύπο και στο όνομα είμαστε
έλληνες. Στο βυθό όμως και στην ουσία και στην ύλη είμαστε εβραίοι.
Και μην μας παραπλανά το απλοϊκό δικηγοριλίκι, που κανοναρχούν
ιεροκήρυκες και ιερολόγοι, ότι τάχατες άλλο εβραίοι κι άλλο
χριστιανοί. Άλλο ορθόδοξοι κι άλλο ρωμαιοκαθολικοί. Ο ισχυρισμός αυτός
είναι δόλιο σόφισμα, και αφέλεια ξεχειλωμένη.
Όσοι λένε τούτη την παλαβομάρα, είναι σα να λένε: Άλλο εταίρα κι άλλο
πουτάνα. Μα σε σεμνεία δουλεύουνε και οι δύο. Άλλο δρομέας κι άλλο
δισκοβόλος. Μα αθλητές είναι και οι δύο. Άλλο λέμφωμα, άλλο λευχαιμία,
κι άλλο νεοπλασία του λάρυγγα. Μα καρκίνοι είναι όλοι τους. Και κακά
σπυριά, που σκοτώσανε Καβάφη και Φρόυντ.
Οι νεοέλληνες εκρατήσαμε το σχήμα από τους έλληνες . Η μάζα όμως, το m
που λένε οι φυσικοί, είναι καθαρά εβραίικη. Και ο χώρος, το spatium ή
s που λένε οι φυσικοί, μέσα στον οποίο συντελέστηκε η αφελλήνιση των
ελλήνων είναι τό χριστιανικό βυζάντιο. Και ο χρόνος ο tempus ή το t
που λένε οι φυσικοί, που στη διάρκειά του συντελέστηκε ο εξεβραϊσμός
των ελλήνων είναι από τον καιρό του Θεοδόσιου μέχρι σήμερα.
Ο Θεοδόσιος εγκρέμισε τους ναούς, έσπασε τα αγάλματα, έκλεισε το
στάδια, τα θέατρα, τα ελληνικά σχολεία. Όλες τις πηγές που ποτίζανε
την ελληνική αντίληψη ζωής. Γι' αυτό τον εβαφτίσανε Μέγα. Όπως
εβαφτίσανε Μέγας κι τον προαγωγό του, με τη διπλή σημασία η λεξη, τον
Κωνσταντίνο. Τον καίσαρα που έσφαξε τη γυναίκα του και το γιό του. Και
τους εβάφτισαν Μέγας, εκείνοι που εβάφτισαν Μέγας και τους Αθανάσιους,
τους Βασίλειους, και όσους τέτοιους. Όλοι τους γκρεμιστάδες,
παραχαράκτες, αλάριχοι, βάνδαλοι της ελληνικής ιδέας.
Η άλλη φωνή, που λέει ότι τίποτα δεν εσήμαιναν ετούτες οι
φρικαλεότητες των χριστιανών κατά των ελλήνων, για όσους δεν
εξεφτίσανε σε εβραιοέλληνες αλλά έμειναν ελληνοέλληνες, έρχεται από
πολύ μακρυά και την ακούνε λίγοι:


Γιατί τα σπάσαμε τ' αγάλματά των
γιατί τους διώξαμεν απ' τους ναούς των,
διόλου δεν πέθαναν γι' αυτό οι θεοί.


Καβάφης είν' αυτός, αναγνώστη μου, δεν είναι σαράφης. Ούτε Βούδας και
Κούδας. Και το ποίημα λέγεται Ιωνικόν. Δεν λέγεται Χερουβικόν.
Ο κακουργημός και η εξόνντωση του κλασικού έλληνα από τον εβραιόφρονα
χριστιανό εκράτησε από το Θεοδόσιο ως την αυγούστα Ευδοξία. Ως το 843
που έγινε η επίσημη αναστύλλωση των εικόνων.
Η γιορτή της ορθοδοξίας που γιορτάζεται κάθε χρόνο από τότε, στο έμπα
της άνοιξης!, πολύ λαμπρά και με την παρουσία όλης της επιφάνειας του
κράτους, ως και οι ξένοι πρεσβευτάδες!, στο θετικό της συμβολίζει το
θρίαμβο των χριστιανών. Στο αρνητικό της όμως δηλώνει την τελική
κατακρεούργηση κάθε Ελληνικού. Είναι η ταφόπετρα της ελληνικής ιδέας.
Η τελευταία αντίσταση του μετρημένου «έλληνα» στο ασιατικό τέρας ήταν
ο Λέων Γ΄ο ΄Ισαυρος. Εξύπνησε ο άνθρωπος ένα πρωί, και είδε το μισό
πληθυσμό της χώρας τουρλωτούς παπάδες και παχυμουλαράτους καλόγερους.
Τότε, σαν το Χριστό με το φραγγέλιο, σήκωσε αυτό που το λένε
Εικονομαχία. Και ετελείωσε με το χαμό του φωτός και το σωσμό του
σκότους. Με την Κυριακή της Ορθοδοξίας, ή την ταυτότητα του νεοέλληνα.
Έλληνες λοιπόν στο δέρμα. Και εβραίοι στα κόκαλα και στο αίμα, στην
καρδιά, στα άντερα και στη χολή. Ιδού το κλειδί, η αιτία, ο λόγος της
εθνικής σχιζοφρένειας.
Πίσω από τα Σκόπια, από το Αιγαίο, τις Ολυμπιάδες, την Κύπρο, πίσω από
τους κατσιβελισμούς, Μεταξάδες και Παπαδοπουλέους, πίσω από μαρίκες
και μιμίκες και κατσίκες, και κοσκωτάδες και σκατάδες, πίσω από
κορυδαλούς και κοριούς και καθάρσεις και λοιμοκαθαρτήρια, πίσω από
ρουσφέτια και βιλλαέτια και κασαβέτια, βρίσκεται η εθνική μας
σχιζοφρένεια. Αυτή απεργάστηκε την εθνική πόλωση, και την εθνική
αταυτότητα.
Στο χωριό των χιλίων κατοίκων του πλανήτη μας σήμερα οι δύο έλληνες
πηδοκοπούν κατά μπροστά, κι έχουν βιδωμένο το κεφάλι να βλέπει κατά
πίσω. Τους κοιτάνε οι ξένοι, ανοίγουν διάπλατα το μάτια, και τους
προγκάνε.
-Στραβομάρα και πάλαβρα. Βρε ούστ!
Στους χρόνους της Άλωσης οι στρατιώτες του Παλαιολόγου που υπεράσπισαν
τα τείχη ήσαν οχτώ χιλιάδες. Την ίδια ώρα που στα μοναστήρια του
κράτους βρίσκουνταν τριακόσιες χιλιάδες καλόγεροι στην άλκιμη ηλικία
του μάχιμου άντρα. Να τρώνε και να πέρδονται και να τρέ-φουνε πρωκτό.
Και ο αρχηγός του κράτους την Κυριακή έψελνε πατριάρχης στην αγια -
Σοφιά, και τη Δευτέρα γονάτιζε τσανακογλείφτης στο σαράι
Έτσι, μιλώντας για πατριάρχη και για σουλτάνο, φτάνουμε στους πρώτους
κύκλους της Κόλασης του Δάντη.
Κάποτε πρέπει να ξεκλειδώσουμε το κατώγι της ιστορίας μας. Και να
φέρουμε στο φως «τους όφεις και τα φίδια» που είναι μέσα κλεισμένα.
Να ειπούμε, δηλαδή, ότι το πρώτο μέλημα του πορθητή της Πόλης ήτανε να
θρονιάσει στο στασίδι των σκλάβων τουρκόφωνα πατριάρχη. Όχι για να
προστατέψει τα νιτερέσα του δούλου γένους, όπως μας λένε αιώνες τώρα
οι δάσκαλοι και τα βιβλία. Αλλά για να τον έχει δόλιο και χθόνιο
συνεργάτη στο αρειμάνιο οθωμανιλίκι του. Στο να μη σηκώνουνε, δηλαδή,
ποτές κεφάλι οι ραγιάδες.
Εσύ από τη μεριά σου, παπά, είπε ο Πορθητής στον πατριάρχη Γεννάδιο,
αυτόν που διάταξε να κάψουν τα βιβλία του Πλήθωνα για τον Πλάτωνα, θά'
σαι το δικό μου μούτρο με τη μουστακοφόρα και τη ραγιάδικη προβοσκίδα.
Ο κρυφός πολυχρονεμένος πατισάχ. Θα τους λες, μαζί με την κυρα -
Δέσποινα, υπομονή και κουράγιο, και «πάλε με χρόνους με καιρούς....».
Και θα τους κρατάς καλά στους χαλκάδες και τις άλυσες. Με τον καιρό θα
μάθεις. Και η συμπεριφορά σου θα γενεί πολιτική σκεπαστή, και υψηλή
διπλωματία.
»Με τους δραγουμάνους και τους οσποδάρους που θα σου φτιάξω, και δίπλα
στους ιδικούς μου τζοχατζαραίους, τον πασά και το μουφτή, τον κατή και
το βοϊβόντα, θα οργανώσουμε ένα τέλειο σύστημα διοίκησης. Τη
συντήρηση, δηλαδή, και το διαιωνισμό της σκλαβιάς. Και τού `κλεισε το
μάτι.
»Εγώ από τη μεριά μου, υποσχέθηκε, θα σ' έχω στα χρυσά και στην
πορφύρα. Θα τρως και θα πίνεις, και θα παχαίνεις. Όπως το λέει και το
τραγούδι
Καρδιά μου, τι ξαλάφρωμα,
Τι πρήξιμο, κοιλιά μου.
Και τα «οθωμανικά» τερτίπια μου, αν το βαστά η καρδούλα σου, και κείνα
δικά σου. Παπαδάκια και γιουσουφάκια. Μόνε πρόσεχε! Στο κρυφό και στο
σκεπασμένο. Θα' χεις τις εκκλησιές σου, τις πισκοπές και τα μοναστήρια
σου. Δίσκους, κεριά, λιβάνια, τάματα, διαθήκες, άσπρα και γρόσια,
βακούφια και χτήματα μοναστηριακά, ούλα αφορολόγητα. Θα τα γιομίζεις
με διάκους, και με καλόγερους τίγκα. Κι αμάν αμάν. Αλλά τη συμφωνία
μας και τα μάτια σου. Γιατί θα σε κρεμάσω με τ' άντερά σου.
Έχεις ακουστά, τίμιε αναγνώστη, για τα μοναστηρίσια γεύματα και τα
μοναστηρίσια τραπέζια; Ακόμη αποκρατά ο απόηχος. Ο Ανώνυμος της
Ελληκικής Νομαρχίας διηγάται πως ο δεσπότης Ιωαννίνων είχε μια κοιλιά
σαν εξάμετρο βαγένι. Και πως σαν εστρωνότανε για πρόγευμα, έτρωγε δύο
οκάδες γιαούρτι σακούλας, και μισή οκά σαρδέλλα παστωμένη με το
χουλιάρι την καθησιά.
Έτσι, λοιπόν, από τούτη τη συμφωνία του πατριάρχη με το σουλτάνο, πέρα
από τους τέσσερες αιώνες της φοβέρας και της σκλαβιάς, τι βγήκε; Βγήκε
η περίφημη ρασοφόρα διπλωματία του ραγιά και του καγιά. Σήμερα τη λέμε
φανάρι και φαναριωτισμό.
Είναι οι φαναριώτες. Οι αόρατοι τουρκολάτρες. Οι πρίντζιπες και οι
ηγεμόνες της Βλαχομπογδανίας που λέει ο Ρήγας. Οι καρατζάδες, οι
μουρούζηδες, οι σούτσοι, οι ραγκαβήδες, οι μαυροκορδάτοι, και οι
πανάθλιοι κωλέττηδες.
Αυτή η λύμη και η συφορά. Το θρεφτάρι του πατριάρχη και του σουλτάνου.
Το θρεφτάρι του ελληνοεβραίικου φυράματος, δηλαδή, στην καινούργια του
μετάλλαξη, που όταν θα' ρθεί η ώρα του μεγάλου Σηκωμού, θα παίξει τον
ολέθριο ρόλο του.
Θα δημιουργήσει τη μοιραία αντιπαράθεση ανάμεσα στους γνήσιους
έλληνες, τους ελληνοέλληνες αλλιώτικα, και στους μούλους έλλληνες,
τους ελληνοεβραίους αλλιώτικα. Ανάμεσα, δηλαδή, «στα συνήθια της
Ιλιάδας» που αποκρατούν ακόμη, όπως έγραφε ο Σολωμός, την ουσία, και
στη δουλόφρονα και μουλωχτή πολιτική του κλήρου, τον τύπο.
Το σχήμα ελληνοέλληνες και ελληνοεβραίοι στο μεγάλο Σηκωμό θα πάρει τη
διπλή διάταξη. Από δω οι αγωνιστές και οι αγράμματοι, από κει οι
πολιτικοί και οι κοντυλοφόροι φαναριώτες.
Φιλικοί και Ρήγας και Υψηλάντες, Μαρκομπότσαρης και Κολοκοτρωναίοι,
Αντρούτσος, Παπαφλέσσας, Νκηταράς και Μακρυγιάννης, ο Αθανάσης Διάκος,
ο Κανάρης, ο μεγάλος Καραϊσκάκης, ο Καποδίστριας, οι σουλιώτες και οι
μανιάτες. Αυτή είναι η κρυστάλλινη πηγή του ελληνοέλληνα, που δεν
κατεβαίνει από τα συναξάρια και το Οκτωήχι της εκκλησίας. (Μη σε
ξεγελά, που ο Κολοκοτρώνης γραφή και ανάγνωση έμαθε από το Οκτωήχι).
Αλλά ροβολάει από τον Όλυμπο και τον Αλφειό και την Κασταλία βρύση.
Από τον Κιθαιρώνα, τον Βριλησσό και τον Ευρώτα. Είναι η αρχαία αρετή
κα η νέα λεβεντιά. Είναι η εμορφάδα και το φιλότιμο, η μπέσα, και ο
λόγος σπαθί. Το καθαρό μάτι, και το τίμιο χέρι.
Όταν η διοίκηση, το φαναριωτιλίκι δηλαδή, μας λέει ο Σολωμός, για να
διασπάσει τους οπλαρχηγούς του Βάλτου, έστειλε είκοσι διπλώματα
στρατηγών, εκεί που ήταν μόνο ο Μαρκομπότσαρης, ο Μάρκος τους εκάλεσε,
έσκισε μπροστά στα μάτια τους το δίπλωμά του, και είπε:
-Ο Σκόντρα πασάς τα δίνει τα διπλώματα. Κι όποιος είνε παλικάρι, ταχιά
το παίρνει από τα χέρια του.
Είπε, και τράβηξε κατά το Κεφαλόβρυσο του Καρπενησιού. Εσκοτώθηκαν
τούρκοι έως οχτακόσιοι. Από τους δικούς του δεκατρείς. Και τριάντα
λαβωμένοι. Τον έφεραν από το Καρπενήσι στο Μεσολόγγι στον ώμο. Και τον
ταφιάσανε με μοιρολόγια και κλάηματα. Όπως παλαιά οι αχαιοί τον
Πάτροκλο.
Τον κλαίει ο γερο - Νοταράς,
Γονατιστός τον έκλαιγε.


Κι από την άλλη στο σχήμα το κηφηναριό του πατριάρχη. Οι πρίντζιπες,
οι καλαμαράδες, οι σπουδαγμένοι στην Ευρώπη με τα ψαλιδοκέρια και τις
βελάδες. Οι φαναριώτες που προσφωνάζουνταν Εξοχότατε και Γενναιότατε!
Κι όσες φορές πέτυχαν να ηγηθούν στις μάχες, έσπειραν στους έλληνες το
θρήνο και τη συφορά. Μαυροκορδάτος, Νέγρης , ο άθλιος Κωλέττης, κι όλη
η συναφής κουλουμωτή μύγα.
Θα κετεβούν στη σηκωμένη χώρα σα θολωμένα ρέματα και λασπουριά. Θα
κοιταχτούν πονηρά με τα δύο και τα τέσσερα στραβά τους Θα
συναγροικηθούν αστραπιαία στις γωνίες και στα σκοτεινά. Και θ'
αμολήσουν στον τόπο τις όχεντρες.
Δεκαπέντε μήνους επολέμησαν οι έλληνες τον τύραννο. Κι αν ήθελαν
βαστάξει μονιασμένοι ως το τέλος, θα τον εφτάνανε στην Κόκκινη Μηλιά.
Αλλά τους άλλους πεντέμισυ χρόνους σφαζόντανε μεταξύ τους. Και το
σπαθί να βυθίζεται στη λαβή. Αυτό ήταν το έργο των φαναριωτών, των
δεσποτάδων, και της ελληνοεβραίικης ανομίας.
-Τι κοιτάς, Κολοκοτρώνη μου, με το μάτι σου στυλωμένο τόση ώρα εκεί,
κατά τα βουνά;
- Α! Βλέπω πίσω από τα βουνά. Εκεί στην πόρτα τ' Αναπλιού. Και τους
καλαμαράδες να πλέκουν ένα γαϊτανάκι. Μα ένα γαϊτανάκι.
Κι άλλη φορά σε μια σύναξη γυρίζει άγρια ο Γέρος κατά το δεσπότη της Άρτας:
-Μη μου βροντάς, παπά, το πασουμάκι στο τραπέζι, γιατί βροντώ το
σπαθί, και σου κόβω το κεφάλι.
Πήρε φόρα το ράσο του δεσπότη, κι ακόμη λακάει. Από το Μοριά στην Άρτα
με τα πόδια. Και με τα πασουμάκια.
Ποιός είναι ο Γρηγόριος ο Ε΄; Είναι εκείνος που σύνταξε το κείμενο του
αφορισμού στα 1799. Κι η εκκλησία το βρόντηξε αργότερα στην ανθρωπιά
του Καϊρη, όπως η κατάρα τον κεραυνό στο μέτωπο του Κάϊν. Του
φωτισμένου σοφού, και του ήρωα στους ιερούς αγώνες Καϊρη. Γιατί άρχισε
να ξεμπροστιάζει τους παπάδες, και να φωτίζει τον κοσμάκη.
Ποιός είναι ο Γρηγόριος ο Ε΄; Είναι ο ίδιος που αφόρισε τον Υψηλάντη
και τους Φιλικούς. Το μεγαλείο και το μηστήριο της Εταιρείας.
Θα μου ειπείς πως τον εκρέμασε ο σουλτάνος. Θα σου ειπώ, μα πώς αλλιώς
λοιπόν; Επρόδωσε την καταχθόνια συμφωνία τους. Εκοιμήθηκε. Και χωρίς
να το νιώσει άφηκε να ξεσφίξει η θηλειά στο λαιμό του ραγιά. Εφούσκωσε
στο σκαφίδι το προζύμι του εθνικού άρτου, και πια δεν ημπορούσε να το
κρατήσει με τίποτα.
Ποιός είναι ο Γρηγόριος ο Ε΄; Είναι ο πατριάρχης που έσκασε από το
κακό του, γιατί τον εμποδίσαν και δεν επρόφταξε να αφορίσει το Ρήγα.
Το μεγαλομάρτυρα Ρήγα.
Ποιός είναι ο Γρηγόριος ο Ε΄; Είναι ο πατριάρχης που βλέπουμε τον
ανδριάντα του μπροστά στο εθνικό πανεπιστήμιο. Δίπλα στο Ρήγα. Πού
ξανακούστηκε τέτοιο κυλώνειο άγος! Ο Λεωνίδας κι ο Εφιάλτης αγκαλιά. Η
ελληνική σχιζοφρένεια αγαλματοποιημένη μπροστά στα πόδια της ελληνικής
παιδείας. Μπροστά στο αγνό βάθρο του μέλλοντος των παιδιών μας.
Αυτή η συμβολική στιγμή και εικόνα, ο Γρηγόριος Ε΄ δίπλα στο Ρήγα
μπροστά στο πανεπιστήμιο, είναι το σύμβολο παλλάδιο της μουλαροσποράς
μας.
Ο καημένος ο Κολοκοτρώνης. Είπε κάποτε πως μια μέρα το πανεπιστήμιο θα
γκρεμίσει το παλάτι. Λάθος σοφέ, μου γέρο.
Γιατί αφόντας εστήσανε μπροστά στο πανεπιστήμιο τον πατριάρχη, η
νεότερη Ελλάδα είχε παίξει πια τη ζαριά της στο Ρουβικώνα. Είχε πάρει
το δρόμο της. Τη στράτα του κακού και της ανεμοζάλης. Η Ελλαδοελλάδα
αποσύρθηκε, άκρα πικραμένη και περήφανη. Και άφηκε την Εβραιοελλάδα να
ξερογλείφεται σα μαϊμού απάνου στη σκηνή του καραγκιόζη:


Γειά σου, μάνα μου Ελλάς,
Είμαι κλεφτοφουκαράς.


Η σμαρδή και φαναριώτικη πολιτική στον Αγώνα, με Μαυροκορδάτο και
Κωλέττη και παπάδες, θα περάσει ύστερα, και θα δώσει το ρυθμό και τον
τόνο της στην πολιτική ιστορία της «νεότερης Ελλάς».
Φατρίες, κομματισμός, αρριβισμός, βουλευτοτσιφλικάδικα. Εθνική αφασία,
ξενοκίνητα νήματα της μαριονέττας, το αγγλόφιλο, το γαλλόφιλο, το
ρωσόφιλο. Πολιτική του ρουσφετιού και της ασυδοσίας, δουλοφροσύνη,
λεονταρισμοί, απαξία, ιδιοτέλεια. Ό,τι ανθίζει πια, κι ό,τι καρπίζει
σήμερα στη χώρα. Νούλες και κουλούρηδες, χάχηδες και σάκηδες, ντόρες
και ντορήδες. Περάστε κόσμε.
Έξω από τα λίγα αργά φωτεινά διαλείμματα. Τ αγγελικό και μαύρο φως του
ποιητή. Που ο ένας θα περάσει μια Κυριακή πρωί μπροστά στον
αη-Σπυρίδωνα. Που ο άλλος θα ειπεί κατάδακρυς: ώστε λοιπόν, ανθ' ημών
Γουλιμής! Και ο τρίτος θα σημειώσει σιωπηλά στο καλεντάρι του: 1
Νο-εμβρίου 1920.
Η τελευταία πράξη της τραγωδίας, η ταφόπλακα δηλαδή που σκέπασε το
φονικό, ανάλογη με την ταφόπλακα του 843 που έθαψε την αρχαία Ελλάδα,
ήταν το διάταγμα του ελλληνικού κράτους να ονομάσει το Υπουργείο για
τη μόρφωση των παιδιών μας Υπουργείο των εκκλησιαστι-κών. Και λίγο
αργότερα Υπουργείο εθνικής παιδείας και θρησκευμάτων. Και τούτο το
άνομο όνομα και νόημα τέρας το φέρνει μέχρι σήμερα. Η εθνική
σχιζοφρένεια υπογράφτηκε και σφραγίστηκε με τη μεγάλη του Κράτους
σφραγίδα.
Ακούσατε πουθενά σε Ευρώπη ή σε Αμερική, σε Σαχαλίνη, Ταγκανίκα ή
Εσκιμώους, η παιδεία ενός έθνους, η μεγάλη ελπίδα και το μυστήριο των
μυστηρίων του, να μπερδεύεται με το αντερί και το ράσο;
Οι ελληνοεβραίοι πολλοί θωρούν ακίνητοι τον πατριάρχη μπροστά στο
πανεπιστήμιο, και φουσκώνουν σά διάνοι. Οι ελληνοέλληνες λίγοι μιλούν
για την εθνική σχιζοφρένεια, και ψιθυρίζουν σαν το μεγάλο Σολωμό:
«Αλλίμονον, η δάφνη κατεμαράνθη!». Και κλαίνε. Και ο άγιος
Παπαδιαμάντης μας ετούτο το τουρλού τουρλού της Εβραιοελλάδας, με τους
δημάρχους, τους λιμενάρχες, τους τηλεγραφητές, τον ειρηνοδίκη, τον
έφορο και τον αστυνόμο, το' χυσε μέσα στην κατάλληλη σχιζοφρενική του
φόρμα:


Καλέ, τους εκαλέσαμε στο γάμο μας. Δημαρχέους και λιμενάρχους,
ντελιγραφιστάδες, νεροδίκη, τελώνη και αστρονόμο.


Κι εγώ κι εσύ και ο δίπλα σου τεθηπώς, και χάσκων, και ταφών.


Αλλά πέστε να πάψουν επάνω οι φωνές των γυναικών. Και σταματήστε τα
δάκρυα για τον Ορέστη. Γιατί κάπου βαθιά στον καθένα μας υπάρχουν
κρυμμένοι οι έλληνες. Και περιμένουν.
Τό `δειξε ο Θοδωράκης και ο Σολωμός. Τό `δειξε το Δώδεκα δεκατρία και
ο Τρικούπης. Τό `δειξε ο Γοργοπόταμος, ο Καβάφης, και το ύψωμα 731
κοντά στο Βεράτι.
Έλληνες θα ειπεί δύο και δύο τέσσερα στη γη. Όχι δύο και δύο είκοσι
δύο στον ουρανό.
Έλληνες θα ειπεί να προσκυνάς τακτικά στους Δελφούς το γνώθι σαυτόν.
Όχι να κάνεις την εξομολόγηση στους αγράμματους πνευματικούς και στους
μαύρους ψυχοσώστες.
Έλληνες θα ειπεί να σταθείς μπροστά στη στήλη του Κεραμεικού και να
διαβάσεις το επιτύμβιο:


στάθι καί οίκτιρον.


Σταμάτα, και δάκρυσε, γιατί δε ζω πιά. Κι όχι να σκαλίζεις πάνω σε
σταυρούς κορακίστικα λόγια και νοήμαα: προσδοκώ ανάσταση νεκρών.
Έλληνες θα ειπεί το πρωί να γελάς σαν παιδί. Το μεσημέρι να
κουβεντιάζεις φρόνιμα. Και το δείλι να δακρύζεις περήφανα. Κι όχι το
πρωί να κάνεις μετάνοιες στα τούβλα. Το μεσημέρι να γίνεσαι φοροφυγάς
στο κράτος και επίτροπος στην ενορία σου. Και το βράδυ να κρύβεσαι
στην κώχη του φόβου σου, και να ολολύζεις σα βερέμης.
Ακόμη και ο Ελύτης, καθώς εγέρασε, τό `ριξε στους αγγέλους και στα
σουδάρια. Τι απογοήτεψη...
Έλληνες θα ειπεί όσο ζεις, να δοξάζεις με τους γείτονες τον ήλιο και
τον άνθρωπο. Και να παλεύεις με τους συντρόφους τη γη και τη θάλασσα.
Και σαν πεθάνεις, να μαζεύουνται οι φίλοι γύρω από τη μνήμη σου, να
πίνουνε παλιό κρασί, και να σε τραγουδάνε:


Τρεις αντρειωμένοι εβούλλησαν να βγούν από τον Άδη
Ένας τον Μάη θέλει να βγει κι άλλος τον Αλωνάρη
Κι ο Δήμος τ' αγια-Δημητριού ν' ανοίξει γιοματάρι.
Μια λυγερή τους άκουσε, γυρεύει να την πάρουν.
Κόρη, βροντούν τ' ασήμια σου, το φελλοκάλιγό σου,
Και το χρυσά γιορντάνια σου, θα μας ακούσει ο Χάρος

.

Ναος Αγροτερας Αρτεμιδος... Χωρος Υπο Εξαφανιση

Το www.artemisagrotera.org είναι μια δυναμική ιστοσελίδα πληροφόρησης, επικοινωνίας, διαμαρτυρίας και δράσης για την προς εξαφάνιση θέση του ιωνικού Ναού της Αγροτέρας Αρτέμιδος του 5ου π.Χ στην οδό Αρδηττου, Μετς στο κέντρο της Αθήνας, που δημιουργήθηκε από την Πρωτοβουλία κατοίκων Μετς.

Είμαστε μια ομάδα πολιτών που μας αφορά η διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και του περιβάλλοντος και αντιδρούμε στις καταστροφικές ενέργειες που γίνονται στην περιοχή μας, το Μετς.

Η θέση του ναού της Αγροτερας Αρτέμιδος είναι ένα θέμα που μας απασχολεί άμεσα και η δημιουργία της ιστοσελίδας γίνεται διότι πιστεύουμε ότι η σπουδαιότητα του χώρου ξεπερνά τα στενά όρια της γειτονίας μας. Ο ιερός χώρος κινδυνεύει άμεσα να οικοπεδοποιηθεί απο εποικημένους κτηματομεσίτες και κατασκευαστές ενώ το κράτος δεν δίνει μια οριστική λύση για την προστασία του.

Στόχος της ιστοσελίδας είναι να πληροφόρηση για την ιστορική σημασία του ναού και να μαζέψει υπογραφές μέσω μιας έκκλησης, οι οποίες θα σταλούν στην ¨Ελληνικό κοινοβούλιο και στο Ευρωκοινοβούλιο με ην αίτηση:

Να απαλλοτριωθεί επί τέλους η θέση του Ιερού της Αγροτέρας Αρτέμιδος που ανακαλύφθηκε και ανασκάφθηκε το 1897 και τελεί υπό απαλλοτρίωση από το 1964, να γίνει συνολική ανασκαφή, να αποδοθεί στους πολίτες και επισκέπτες των Αθηνών και να επανενταχθεί στο σχέδιο ενοποιήσεις των αρχαιολογικών χώρων.

Έκκληση για την Αγροτέρα Αρτέμιδα

Προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Βουλή των Ελλήνων και όλες τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες

Ο αρχαιολογικός χώρος όπου βρίσκονται τα θεμέλια του παριλίσσιου ιωνικού ναού της Αγροτέρας Αρτέμιδος, από τις σημαντικότερες ιστορικά αρχαιολογικές τοποθεσίες στο κέντρο των Αθηνών κινδυνεύει. O λόγος είναι η έλλειψη πολιτικής βούλησης από τους εκάστοτε Υπουργούς πολιτισμού, να προσκομίσουν το τίμημα για την απαλλοτρίωση του χώρου, την περαιτέρω ανασκαφή, ανάδειξη και απόδοση του στους πολίτες των Αθηνών.

Ενώ το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έχει γνωμοδοτήσει 7 φορές σε διάρκεια 40 χρόνων για την άμεση απαλλοτρίωση, προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου, ο Υπουργός Πολιτισμού αναπέμπει το θέμα στο συμβούλιο προτείνοντας έμεσα την οικοδόμηση του χώρου.

Εμείς οι υπογράφοντες αντιστεκόμαστε σθεναρά στην οικοπεδοποίηση των ιερών αρχαιολογικών χώρων. Οι κυβερνήσεις έχουν το χρέος να προστατεύουν την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και να την αποδίδουν στις γενεές που ακολουθούν. Ζητούμε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την βουλή των Ελλήνων και όλες τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες να δράσουν υπέρ της προστασίας του χώρου αυτού.

Υπογραφες Εδω

The Temple Of Artemis Agrotera - Endangered Site

www.artemisagrotera.org is a dynamic site of information, communication, and active protest concerning the endangered archeological site of the 5^th B.C ionic temple of Artemis Agrotera on Ardittou St, Mets in the centre of Athens, created by the Citizens of Mets Initiative.

We are a diverse group of people concerned with cultural heritage and the environment and who react to incidents of destruction that occur in the area of Mets. The temple of Artemis is our most important issue presently and we have decided to put it on the net because we believe its scope extends beyond the boundaries of our neighborhood. The sacred site is endangered by a lobby of speculative real estate developers and perspective builders and a slackening in its protection by the state.

The purpose of this site is to inform all interested about the historical significance of the temple and to engender support via a petition. The signatures gathered will then be sent to the Greek Parliament and to the European Parliament with the request that:

The sacred site of the temple of Artemis Agrotera be finally expropriated, fully excavated, unified to the archeological sites adjoining it and opened to the general public, and this after over a century since it was first excavated in 1897 and over forty years since it was protected and first declared for expropriation in 1964.

Petition For Artemis Agrotera

To the European Parliament, the Greek Parliament, and all relevant Government Agencies.

The archaeological site of the Ionic temple of Artemis Agrotera one of the most important historical and archeological sites that has survived in the center of Athens is at risk due to the lack of political will of the Greek Ministers of Culture. Up to this date no action has been taken to release the necessary funds for the expropriation of the land, its further excavation and its accessibility to the public.

In spite of 7 consultations over a period of 40 years with the Central Archaeological Council (the official expert body of the Ministry of Culture) wherein they consistently proposed the expropriation, excavation and accessibility of the site, the Minister has now redirected the issue to the council, proposing the possibility for private construction of the site.

We the undersigned strongly oppose the real estate development of sacred archaeological sites. Governments have the responsibility to protect our world heritage and keep it intact for the generations that follow. We demand that the European Parliament, the Greek Parliament and relevant Government Agencies take action to protect this site.


Petition link

.

History of Anglo-Saxon Heathenry

The word Heathen comes from Old English hæðen, a word whose origin has been stated by scholars as being a native word related to Greek ethnos, or a gloss for Latin pagan "rural dweller" meaning "dweller on the heath." Regardless of its origin, it is the preferred term when speaking of the ancient pagan religion of the Saxons, Jutes, Angles, Frisians, Varni, and other Germanic invaders of what is now England. Together, these tribes once in England are known as the Anglo-Saxons, although no such unity was known until well after their conversion.

Anglo-Saxon Heathenry's ancestry rests in the tribal religions of the Germanic peoples on the North and Baltic Sea shores of Europe. The Germanic peoples came from peoples who settled in extreme Northern Europe, and spoke a language that was a fusion of an Indo-European tongue, and the language of the Northern Megalithic culture (a culture related perhaps to the builders of Stonehenge). These two cultures, the Indo-European, and Northern Megalithic met and fused in Northern Europe sometime around 1200 BCE. The tribes that resulted from this fusion remained in a core area that is modern Denmark, Southern Norway, Southern Sweden, and Northern Germany until about 500 BCE when they started expanding into areas formerly held by the Celts, Balts, and Illyrians. Rock carvings in the core area dating from 4000 BCE to 500 BCE portray many symbols later connected to the Germanic tribal religions. Ships, sun wheels, wains and other pictures all show some continuality of religious belief. Archaelogical finds dating from 1700 BCE to 500 BCE such as the Sun Chariot from Trundholm also confirm this.

The first mention of a Germanic tribe is crica 230 BCE when the Basternae migrated to the Black Sea, and came to the attention of Greek chroniclers. From 230 BCE, the Germanic tribes would come in increasing conflict with the Celts, Illyrians, and Romans, eventually swallowing up most of the Celtic and Illyrian territories in Central Europe. This was the beginnings of the Migration Era which lasted from about 375 BCE to 550 CE (although the Viking expeditions should be counted as a part of this as well), an era when nearly every Germanic tribe was actively on the move. Over population and a need for new farm lands sent the Germanic tribes in search of new lands.

The invasion of Great Britain by the Angles, Jutes, Saxons, Frisians, and other Germanic tribes were amongst the last of the Great Migration. In the fifth century, an exodus of tribes took place to Great Britain. The Angles invaded Britain from the area of Schleswig-Holstein, and are mentioned by Tacitus in his writing Germania. The Jutes appear to have come from Jutland and the area near the mouth of the river Rhine. The Saxons, by this time had covered a wide area, but invaded Britain from what is now primarily Northern Germany. The Saxons were not just one tribe, but a confederation of smaller ones, and are not even mentioned by the Roman chroniclers until the second century when Ptolemy placed them in the area of the Elbe River (an area once held by the Cimbri). What tribes composed the confederation is truly not known, though the Cimbri that remained in the North may have been among them as well as the Cherusci (other tribes that have been suggested as forming the confederation are the Avioni, Nuithoni, Reudigni, Suarini, and some of the Suebi). The Frisians came from what is now the Netherlands, and the Frisian coast of Germany. Other tribes such as the Varni, neighbors of the Angles, and the Geats of Sweden invaded Britain in smaller numbers.

The religions of these tribes were related to the tribal religion of the Goths, and that of the Norse (whose myths are recorded in the two Eddas). Their Gods and Goddesses were Woden, Ing, Thunor, Frige, Eostre, Seaxnot and others whose names have been forever lost. Their common place of worship was in a grove (Old English hearg) or temple (Old English ealh). They held sacred feasts, and paid homage to their ancestors. Tacitus, writing in the first century, when the tribes were still on the continent of Europe, covered in some detail the worship of a goddess called Nerthus by the Angles and other tribes near them, and makes brief mention of other practices. Collectively we can refer to the religions of these tribes, once in what is now England, as Anglo-Saxon Heathenry, though in truth, there must have been some minor tribal variations in worship, customs, and beliefs.

The remains of Anglo-Saxon Heathenry are few. Woden is mentioned in the "Nine Worts Galdor" of the Lacnunga, an Anglo-Saxon healer's manual surviving from the 8th century. Þunor is recorded in the Anglo-Saxon Chronicle entry of 640 CE as killing the brother of the Christian Ermenred, king of Kent and his two sons. Ing is recorded in the Anglo-Saxon Rune Poem, and there is the semi-heathen ritual the Æcer-Bot recorded in the Lacnunga as well. Such small mentions in the AngloSaxon literature as these, place names, and archaeological evidence are all that remains of ancient Anglo-Saxon Heathenry.

The Anglo-Saxon invasion began about 449 CE when Hengest and Horsa landed in what is now Kent. Hired as mercenaries by the Celtic leader Vortigan, they came to take land promised them in return for defending the Celts from the Picts. Thus began the invasion of Great Britain by the Angles, Saxons, and Jutes. The Jutes came first with Hengest and Horsa, then the Saxons followed, and finally the Angles. Other tribes such as the Frisians would also invade in smaller numbers. By 519 the Saxons had established Wessex, Kent was established not long after the arrival of Hengest and Horse by the Jutes. Other kingdoms would be established later. For almost 50 years, the Germanic tribes in what is now England went unmolested by Christianity. They kept to the religion of their ancestors, and practiced rites as they had for eons. Then in 593 CE, Pope Gregory dispatched Augustine as a missionary to the Germanic tribes in England. He arrived in 597 CE on the Isle of Thanet, and started preaching to the Heathens. By 601 CE he convinced Ethelbert to destroy the Heathen temples and idols and repress Heathen worship. Missionaries were sent to the West Saxons. Kings would convert their kingdoms to Christianity, then their successors covert the kingdoms back to Heathenry, and folks would lapse back to the old religion when the Church was not looking. But this was the beginning of the end for Anglo-Saxon Heathenry. By 633 CE, the last great stand of Anglo-Saxon Heathenry was to begin. King Penda, Heathen king of Mercia sought to conquer the other Anglo-Saxon kingdoms. Over the next 22 years Penda, the last great Heathen king in England killed the Christian kings Edwin, Oswald, Oswin, Ecgric, and Sigebert before he himself died at the battle of Winwæd in 655 CE. In 685 CE, Cadwalla took the throne of Wessex to become the last Heathen king. In 686, the Isle of Wight, the last truly Heathen stronghold was converted to Christianity, and King Cadwalla of Wessex converted to Christianity in 688 CE, baptized by the Pope in Rome. Thus was the end of ancient Anglo-Saxon Heathenry in England amongst the kings

While the kings and ealdormen of the Anglo-Saxons were converted to Christianity, it was not quite the same Christianity as was practiced in Rome. Christ was portrayed as a Germanic hero. Heathen charms were converted to Christian uses. Heathen rites were converted to Christianity. Symbel, ritualized drinking rounds continued to be practiced, with the toasts being Christianized. And the sacred feasts continued almost unchanged. Temples were converted to churches.

"When Almighty God shall bring you to the most reverend Bishop Augustine, our brother, tell him what I have, after mature deliberation on the affairs of the English, determined upon, namely, that the temples of the idols in that nation ought not to be destroyed, but let the idols that are in them be destroyed; let holy water be made and sprinkled in the said temples - let altars be erected, and relics placed. For if those temples are well built, it is requisite that the be converted from the worship of devils to the service of the true God; that the nation, seeing that their temples are not destroyed, may remove error from their hearts and, knowing and adoring the true God, may the more familiarly resort to the places to which they have been accustomed.......

And because they have been used to slaughter many oxen in the sacrifices to devils, some solemnity must be substituted for them on this account, as, for instance, that on the day of the dedication, or of the nativities of the holy martyrs whose relics are there deposited, they may build themselves huts of the boughs of trees about those churches which have been turned to that use from temples, and celebrate the solemnity with religious feasting, no more offering beasts to the devil, but killing cattle to the praise of God in their eating, and returning thanks to the Giver of all things for their sustenance; to the end that, whilst some outward gratifications are permitted them, they may the more easily consent to thee inward consolations of the grace of God." (translation of The Letter to Mellitus of 601 taken from J. H. Robinson, Readings in European History, Boston, 1905)

For the common folk merely the names of the Gods changed. They continued to practice Heathenry in their homes, and throughout their lives. A long period of mixed faith continued long after the conversion of the Anglo-Saxons. Perhaps until as late as the time of Cromwell, Heathen tradition, although not worship survived in many areas. Plows which had been blessed in the fields in Heathen times were brought into the Churches to be blessed in the spring. Christian festivals were celebrated with Heathen customs such as Maypole dancing, and the dead honored in funeral feasts as they had prior to the conversion. Even the Heathen gods were still being invoked in charms for healing as late as the 10th century. As late as the reign of King Canute in the 11th century, laws had to be enacted against Heathen practices.

Modern Anglo-Saxon Heathenry can trace its history back to 1976, when Garman Lord of the Winland Rice of Theodish Belief first struck upon the idea of reconstructing the ancient Anglo-Saxon pagan religion. Shortly thereafter he formed a group known as the Witan Theod. Its intention was to bring back the worship of Woden. The Witan Theod survived until 1983, when after a period of inactivity, it ceased to exist. In 1989, Garman and former members of the Witan Theod formed the Winland Rice of Theodish Belief. It is now the oldest surviving Anglo-Saxon pagan organization in existence. On June 21, 1996, the Angelseaxisce Ealdriht was formed by Swain Wodening, a member of the Winland Rice and Winifred Hodge a former member of the Rice. The Ealdriht's intention was to be a more democratic alternative to the Rice. On November 19, 2004 after operating for nearly eight and a half years, the Angelseaxisce Ealdriht was dissolved by its Witanagemót. It had become apparent that the Ealdriht's structure was unwieldy and that many of its concepts were outmoded. It was felt that regional groups centered more on specific tribal affiliations such as the Angles, Saxons, or Jutes would do more good. Néoweanglia at that point decided to go on its own, while Middelfolc and Ærest Mæþel decided to to form the Miercinga Ríce.

Modern Anglo-Saxon Heathenry is not and cannot claim to be an authentic reconstruction of the ancient religion. The myths of its Gods it owes in a large part to the Norse Eddas and the Dane Saxo. Other beliefs have been reconstructed from comparison to the Icelandic sagas, and many of its traditions are drawn from later English folklore. Modern Anglo-Saxon Heathenry is therefore a synthesis of many Germanic traditions and beliefs that have been interpreted using the best scholarship in modern Germanic Heathenry. Despite this, it never can or will be the ancient religion. Still, what survived of the Anglo-Saxon Heathen beliefs is being followed by many in the Americas and Great Britain. And while it is not exactly as the ancient religion of the Jutes, Saxons, and Angles was, it captures the spirit and soul none the less.

Η θρησκεία της Ευρώπης

Απόσπασμα από το βιβλίο του Alain Benoit "Η θρησκεία της Ευρώπης", εκδόσεις "Eλέυθερη Σκέψις".



Η επικαιρότητα του παγανισμού δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Ο παγανισμός δεν είναι μια μορφή αίρεσης, ούτε ένας «αναποδογυρισμένος χριστιανισμός» που παίρνει για λογαριασμό του διάφορες χριστιανικές «μορφές» - από το λατρευτικό σύστημα ως τα αντικείμενα λατρείας – για να επανασυστήση κάτι ισοδύναμο ή ένα αντίβαρο.
Κατά πρώτον, ο παγανισμός δεν είναι «επιστροφή στο παρελθόν». Δεν αποτελεί «επίκληση ενός παρελθόντος εναντίον άλλου παρελθόντος» και δεν θέλει να επιστρέψει σε κάποιο «χαμένο παράδεισο» και ακόμη λιγότερο σε μια «αρχέγονη αγνότητα».
Σε μια εποχή σαν την σημερινή, που όλοι δεν παύουν να αναφέρονται σε «ενρίζωση» και σε «συλλογική μνήμη», η κατηγορία για «παρελθοντολογία» αχρηστεύεται αυτομάτως άλλωστε. Κάθε άνθρωπος γεννιέται κατ’ αρχήν «κληρονόμος». Δεν υπάρχει ταυτότητα για τα άτομα ή για τους λαούς, χωρίς να ληφθεί υπ’ όψη αυτό που τους παρήγαγε.
Πρέπει εξ άλλου να ξέρουμε τι σημαίνει η λέξη «παρελθόν».
Αρνούμεθα εξ αρχής τον ιουδαιοχριστιανικό προβληματισμό που καθιστά το παρελθόν ένα σημείο οριστικά ξεπερασμένο, πάνω σε μια γραμμή που οδηγεί αναγκαστικά την ανθρωπότητα στον «κήπο της Εδέμ» των μεσσιανικών καιρών. Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει η έννοια της «ροπής της Ιστορίας». Για μας, το παρελθόν είναι μια διάσταση, μια προοπτική δεδομένη, μέσα σε πλήρη επικαιρότητα. Δεν υπάρχουν «παρελθόντα» γεγονότα, παρά μόνο κατά το μέτρο που εννοούνται σαν τέτοια στο παρόν.
Το «παρελθόν» λοιπόν συμμετέχει αναγκαστικά σ’ αυτό το χαρακτηριστικό της συνείδησης του ανθρώπου, το οποίον είναι η έννοια του πρόσκαιρου, που δεν είναι η «ποσότητα του χρόνου» που μπορεί να μετρηθεί και για την οποία κοινώς μιλούμε.
Το πρόσκαιρο ή η προσκαιρότητα είναι, αντίθετα, ποιοτική έννοια. Δεν είναι ούτε η «διάρκεια» που αναφέρει ο Μπέργκσον και που ανήκει στη μη ανθρώπινη φύση (της οποίας η διάρκεια είναι μετρημένη). Η προσκαιρότητα ανήκει μόνο στον άνθρωπο.
(Σ.Μ. Εδώ, η έννοια της «προσκαιρότητας» πρέπει να ερμηνευτεί σαν συνειδητοποίηση της σύνδεσης της ανθρώπινης ψυχής, πέρα από τον «παρόντα χρόνο», σε μια νέα «υπερδιάσταση», που περιλαμβάνει το παρελθόν ολόκληρο, την πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά του και χρησιμοποιείται από την ανθρώπινη ψυχή του παρόντος σαν δίδαγμα για το παρών και αμόνι σφυρηλατήσεως του μέλλοντος, σε μια αδιάσπαστη αλυσίδα της ειδικής ύπαρξής του, συλλογικά....)
Η ιστορικότητα του ανθρώπου οφείλεται στο γεγονός ότι, γι αυτόν, «παρελθόν», «παρόν» και «μέλλον» είναι δεμένα σε πλήρη επικαιρότητα. Με τέτοια οπτική η κατηγορία της «παρελθοντολογίας» - τυπικά ιουδαιοχριστιανικής άλλωστε – δεν έχει καμία απολύτως έννοια.

Πράγματι, δεν μπορεί να υπάρχει «παρελθοντολογία» παρά μόνο δε μια οπτική ιστορικής μονογραμμικότητας, σε μια έννοια της Ιστορίας όπου ακριβώς ότι είναι «παρελθόν» δεν μπορεί ποτέ να επιστρέψει.
Αλλά εμείς πιστεύουμε στην Αιώνια Επιστροφή. Το 1797, ο Χόλντερλιν γράφει στον Χέγκελ: «Δεν υπάρχει εξαφάνιση, η νεότητα του κόσμου πρέπει να αναγεννηθεί από την δική μας αποσύνθεση». Λέει ακόμη: «αν το Θείον υπήρξε, τότε θα επιστρέψει γιατί είναι αιώνιο». Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για «επιστροφή» στο παρελθόν, αλλά για σύνδεση μ’ αυτό και, επίσης, εξ αυτού και μόνο, μέσα στη σφαιρική αντίληψή μας για την Ιστορία, για «σύνδεση με το αιώνιο», για απελευθέρωση από την τυραννία του «Λόγου», από την τερατώδη τυραννία του Δεκαλόγου για να επανέλθουμε στην εποχή του Μύθου και της Ζωής.

Οι θρησκείες της αρχαίας Ευρώπης, όχι μόνο δεν υπολείπονται κατά τίποτα του μονοθεϊσμού ως προς τον πλούτο και την συνθετικότητα του πνεύματος και της θεολογίας τους, αλλά συχνά υπερέχουν. Αλλά, έτσι κι αλλιώς αυτό δεν είναι το σπουδαιότερο. Το σπουδαιότερο είναι ότι μας μιλούν.
Και σε ότι αφορά εμένα προσωπικά, διδάσκομαι πολύ περισσότερα από την συμβολική αντίθεση του Ιανού, από την ηθική της Ορεστείας, παρά από τις περιπέτειες του Ιωσήφ και των αδελφών του, ή από την ιστορία του αποτυχόντος φόνου του Ισαάκ. Πέρα λοιπόν από τους ίδιους τους μύθους, πρέπει να αναζητήσει κανείς μια ορισμένη αντίληψη της θεότητας ή του ιερού, ένα ορισμένο σύστημα ερμηνείας του κόσμου (Κοσμοθεώρηση), μια ορισμένη φιλοσοφία.

Η ίδια η εποχή μας, ολόκληρη, είναι βαθιά ιουδαιοχριστιανική, ακόμη κι αν οι εκκλησίες και οι συναγωγές αδειάζουν. Είναι ιουδαιοχριστιανική με τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την Ιστορία, με τις βασικές αξίες στις οποίες αναφέρεται. Αντίθετα δεν χρειάζεται να «πιστεύει» κανείς στον Δία ή στον Βοτάν (πράγμα που δεν είναι άλλωστε πιο γελοίο από το να πιστεύει στον Γιαχβέ!) για να είναι παγανιστής.
Σήμερα ο παγανισμός δεν είναι να υψώνει κανείς βωμούς στον Απόλλωνα ή να επαναφέρει την λατρεία του Όντιν. Προϋποθέτει όμως να αναζητήσει, πίσω από την θρησκεία, το «όργανο σκέψης» του οποίου η θρησκεία είναι προϊόν, την μορφή της αντίληψης του κόσμου που ερμηνεύει, τον εσωτερικό κόσμο στον οποίο ανάγει. Με δύο λόγια, προϋποθέτει την θεώρηση των Θεών ως «κέντρων αξιών» (Χ. Ρίτσαρντ Νίμπουρ) και τις δοξασίες που αναφέρονται σε αυτούς ως συστημάτων.
Δηλαδή, ο παγανισμός, μακριά από το να χαρακτηρίζεται από άρνηση της πνευματικότητας ή από απόρριψη του ιερού, βρίσκεται αντίθετα στην επιλογή (και στην ανάκτηση) μιας άλλης πνευματικότητας, μιας άλλης μορφής ιερότητας. Μακριά από το να συγχέεται με τον αθεϊσμό ή τον αγνωστικισμό, θέτει μια θεμελιωδώς θρησκευτική σχέση μεταξύ του ανθρώπου και του σύμπάντος, μια σχέση πνευματικότητας πολύ πιο εντατική, βαθύτερα σοβαρή, πιο ισχυρή απ’ εκείνη στην οποία αναφέρεται ο ιουδαιοχριστιανικός μονοθεϊσμός. Μακριά από το να αποθεοποιεί τον κόσμο, τον θεοποιεί κυριολεκτικά, τον θεωρεί ιερό.
Πρέπει άλλωστε να σημειωθεί, ότι στην προχριστιανική αρχαιότητα, η λέξη «αθεΐα» δεν έχει καμιά απολύτως έννοια. Οι δίκες για «απιστία» ή «ασέβεια» καλύπτουν συνήθως και γενικώς τελείως άλλα πράγματα. Στην αρχαία Ευρώπη η ιερότητα δεν θεωρείται σαν το αντίθετο της βεβηλώσεως, αλλά σαν κάτι που την συμπεριλαμβάνει, για να της δώσει μια έννοια. Δεν χρειάζεται μια εκκλησία για να κάνει την μεσολάβηση μεταξύ του ανθρώπου και του Θεού. Είναι ολόκληρη η «Πόλις» που κάνει την μεσολάβηση αυτή και τα θρησκευτικά ιδρύματα δεν είναι παρά μια όψη του θέματος. Αλλά δεν είναι θεοκρατία, γιατί από την μία πλευρά το λειτούργημα της πολιτικής κυριαρχίας κρατεί την αυτονομία του και από την άλλη, δεν είναι η «πόλις των ανθρώπων» αυτή που κυβερνάται σύμφωνα με τις αρχές που υποτίθεται ότι κυβερνούν την «πόλη των Θεών», αλλά είναι ο κόσμος των Θεών αυτός που αποτελεί την ιδεατή προ– έκταση του κόσμου των ανθρώπων.

Η ιερότητα είναι ο ανεπιφύλακτος σεβασμός των πραγμάτων. Αλλά ο μονοθεϊσμός θέτει αυτή την μορφή σεβασμού (προς κάθε πράγμα εκτός του Γιαχβέ) εκτός Νόμου, δηλαδή του Δεκαλόγου. Σύμφωνα με τον Χάϊντεγκερ, η ιερότητα (αγιότητα) είναι διαφορετική από την κλασσική μεταφυσική ιδέα του Θεού. Και για να πάρουμε τη γνωστή αντινομία του Λεβινάς, θα πούμε ότι η ιερότητα αναφέρεται σ’ αυτόν τον κόσμο, σε αντίθεση με την αγιότητα, που συνδέεται με την «απόλυτη υπεροχή του Υπερτάτου Άλλου», δηλαδή του Θεού. Ο παγανισμός δηλαδή ιεροποιεί και συνεπώς εξαίρει τον κόσμο αυτό, εκεί που ο ιουδαιοχριστιανικός μονοθεϊσμός αγιοποιεί και συνεπώς αποκόπτει από τον κόσμο αυτό. Άρα, είναι ο παγανισμός αυτός που στηρίζεται στην ιδέα της πραγματικής ιερότητας.

Όταν επρόκειτο να διευκρινιστούν οι ειδικές αξίες του παγανισμού, αναφέρθηκαν συνήθως χαρακτηριστικά όπως: μια κατ’ εξοχήν αριστοκρατική αντίληψη της ανθρώπινης προσωπικότητας, μια ηθική συμπεριφορά θεμελιωμένη στην έννοια της τιμής, μια ηρωική αντιμετώπιση των προκλήσεων της ύπαρξης, η έξαρση και η ιεροποίηση του κόσμου, του κάλλους, του σώματος, της δύναμης και της υγείας, η άρνηση των «άλλων κόσμων», το αδιαίρετο της αισθητικής και την ηθικής κ.ο.κ.
Όλα αυτά είναι σωστά, αλλά κατά κάποιο τρόπο δευτερεύοντα. Το βασικό χαρακτηριστικό του παγανισμού, για μας, είναι η άρνηση του δυαδισμού.

Επεκτείνοντας αυτά που είπε ο Μάρτιν Μπούμπερ για τον ιουδαϊσμό, θεωρούμε πράγματι ότι ο ιουδαιοχριστιανισμός χαρακτηρίζεται λιγώτερο από την πίστη σ’ ένα μοναδικό θεό και περισσότερο από τη φύση των σχέσεων που «προτείνει» μεταξύ ανθρώπου και του θεού. Είναι άλλωστε πολύς καιρός που κανείς πια δεν ανάγει την διαμάχη μεταξύ μονοθεϊσμού και παγανισμού στον αριθμό των Θεών. Ο Πωλ Τίλλιχ γράφει: « ο πολυθεϊσμός είναι μια ποιοτική και όχι ποσοτική αντίληψη».
Ο Σπένγκλερ απέδειξε ότι ο μονοθεϊσμός είναι προϊόν μιας ειδικής ψυχοσύνθεσης, που απότο 300 π.χ.χ. κατέληξε στην χαρακτηριστική αντίληψη της ύπαρξης ενός σύμπαντος που συνοδεύεται από έναν «άλλο κόσμο» - τον κόσμος της θεϊκότητας - ο οποίος κυβερνάται κι αυτός από τον ανταγωνισμό του καλού και του κακού, στον οποίο αντιστοιχεί, στο συμβολικό επίπεδο, ο ανταγωνισμός μεταξύ φωτός και σκότους.
Κατά την αντίληψη αυτή, ο κόσμος είναι ένας θόλος ή μια σπηλιά, ένα θέατρο όπου γίνονται γεγονότα, των οποίων η έννοια και το έπαθλο βρίσκονται «αλλού», δηλαδή στον «άλλο κόσμο». Η συνείδηση του ανθρώπου – με την αντίληψη αυτή – δεν είναι συνείδηση με αυτόνομη δράση. Είναι απλώς μια σκηνή, όπου αντιμάχονται οι σκοτεινές δυνάμεις του κακού με τις φωτεινές δυνάμεις του καλού.
Και αναγκαστικά, είναι αλληλένδετη με μια γραμμική αντίληψη της ιστορίας, της οποίας το σημείο εκκίνησης είναι η δημιουργία και το σημείο άφιξης το «τέλος των καιρών» του μεσσιανισμού. Ολόκληρη η ιουδαιοχριστιανική θεολογία στηρίζεται στη διάκριση μεταξύ του «δημιουργημένου όντος» (του κόσμου) και του «αδημιούργητου όντος» (του θεού). Δηλαδή, ο κόσμος δεν είναι το Απόλυτο. Η πηγή γνώσης διακρίνεται ριζικά από την φύση. Δεν βρίσκεται σ’ αυτήν. Ο Κόσμος δεν είναι το «σώμα» του θεού. Δεν είναι αιώνιος, ούτε αδημιούργητος, ούτε οντολογικά αυτάρκης. Δεν απορρέει απ’ ευθείας από την θεϊκή ουσία, ούτε είναι τρόπος έκφρασής της. Είναι ριζικά «άλλος» από το Απόλυτο.
Μόνο ένα απόλυτο υπάρχει, σύμφωνα με την ιουδαιοχριστιανική θεολογία:
είναι ο θεός και αυτός είναι αδημιούργητος, χωρίς γέννηση, χωρίς εξέλιξη και οντολογικά αυτάρκης.

Αντίθετα, στις πηγές της παγανιστικής σκέψης βρίσκει κανείς την ιδέα ότι το Σύμπαν είμαι έμψυχο και ότι η ψυχή του Κόσμου είναι θεϊκή. Η πηγή της Γνώσης προέρχεται από τη Φύση και τον ίδιο τον Κόσμο. Αν υπήρξε «δημιουργία» δεν ήταν παρά η αρχή ενός κύκλου. Το Σύμπαν είναι το μόνο όν και δεν υπάρχει άλλο. Ο Κόσμος δεν δημιουργήθηκε και δεν υπήρξε ποτέ αρχή του. Είναι αιώνιο και άφθαρτο.
Ο Θεός δεν ολοκληρώνεται, δεν πραγματώνεται , παρά «δια» του Κόσμου και «εντός» του Κόσμου. Δηλαδή η θεολογία είναι και η Κοσμογονία. Ο Κόσμος αντιπροσωπεύει την εξάπλωση του Θεού μέσα στον χώρο και τον χρόνο. Το «δημιούργημα» είναι ομοούσιον του «δημιουργού». Η Ψυχή είναι μέρος της θεϊκής ουσίας. Η ουσία του Θεού είναι ίδια με την ουσία του Κόσμου.
Οι ιδέες αυτές αναπτύσσονται συνεχώς στην πρώτη ελληνική φιλοσοφία. Τις βρίσκει κανείς ακόμα, σαν απόηχο, στον Αριστοτέλη, στον Πλάτωνα και ύστερα στους Στωϊκούς. Ο Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος (6ος αι. π.χ.χ.) καθορίζει τον Θεό σαν την Ψυχή του Κόσμου. Ο Ηράκλειτος γράφει: «ο κόσμος αυτός δεν δημιουργήθηκε από κανέναν θεό και από κανέναν άνθρωπο. Υπήρξε πάντα, υπάρχει και θα υπάρχει πάντα, φωτιά αιώνια ζωντανή, ανάβοντας και σβύνοντας με μέτρο». Για τον Παρμενίδη, που βλέπει τον Κόσμο σαν ένα ον ακίνητο και τέλειο, το Σϋμπαν είναι ασύλληπτο, άφθαρτο και αδημιούργητο. Την ίδια γνώμη βρίσκουμε και στον Εμπεδοκλή, τον Αναξαγόρα, τον Αναξίμανδρο, τον Μέλισσο κ.ο.κ.

Απ’ όλα αυτά, μπορούμε να συμπεράνουμε, ότι αυτό που χαρακτηρίζει περισσότερο τον ιουδαιοχριστιανικό μονοθεϊσμό δεν είναι μόνο η πίστη σ’ ένα μοναδικό θεό, αλλά επίσης και ιδίως η προσχώρηση σε μια δυαδική αντίληψη του κόσμου. Πράγματι, το παράδειγμα της ελληνικής φιλοσοφίας αποδεικνύει ότι μπορεί να υπάρξει ένας μη δυαδικός «μονοθεϊσμός», που ταυτίζει το Απόλυτο Ον και το Σύμπαν και ο οποίος, όπως θα δούμε, δεν είναι θεμελιωδώς ανταγωνιστικός του Πολυθεϊσμού, γιατί οι διάφοροι Θεοί μπορούν ν΄ αντιστοιχούν με τις διάφορες μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται το Θείον.
Λέμε ακόμη, κατά συνέπεια, ότι αυτό που συνδέει αδιαίρετα τον ιουδαιοχριστιανικό μονοθεϊσμό με την ανεπιείκεια και την μισαλλοδοξία, δεν είναι το ότι ο Γιαχβέ είναι μοναδικός θεός, αλλά ότι ο μοναδικός αυτός θεός θεωρείται διάφορος του Κόσμου, ανώτερός του και εξ αυτού, είτε το θέλουμε είτε όχι, αντίθετος μ’ αυτόν.
Αντίθετα, στη περίπτωση ενός μη δυαδικού «μονοθεϊσμού», η διακήρυξη της μοναδικότητας του Θεού δεν είναι παρά ένας τρόπος διακήρυξης και ιεροποίησης της μοναδικότητας του Κόσμου.
Ένας τέτοιος Θεός, όπως και η Θεϊκότητα που ενσαρκώνουν με διάφορους τρόπους οι Θεοί του παγανισμού, είναι ανεκτικός, γιατί αποτελείται από όλες τις διαφοροποιήσεις του Κόσμου. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι αντιπροσωπεύει την μοναδική διαφοροποίηση ενός όντος, που δεν εξαιρεί καμία «άλλη μορφή», καμία διαφορά, γιατί τις περιλαμβάνει και τις συνδιαλλάσσει όλες.