Εορτες Στην Αρχαια Σπαρτη

.


Tο έθιμο του πανηγυρισμού με την ευκαιρία εξαιρετικών γεγονότων, ή προς απονομή λατρείας και τιμής προς θεότητα, ήρωα, επιφανή πρόσωπα κ.τ.λ. είναι αρχαιότατο. Στην Αρχαία Ελλάδα κυρίως και αργότερα στη Ρώμη, οι εορτές προσλάμβαναν έκταση μεγάλου πανηγυρισμού και συνδέονταν με την οργάνωση πομπών, αγώνων αθλητικών ή καλλιτεχνικών, θεατρικών παραστάσεων κ.α.

Οι εορτές των αρχαίων προγόνων μας, είχαν ως επί το πλείστον χαρακτήρα κατ' εξοχήν θρησκευτικό, και ήταν εορτές αγροτικές (Διονύσια, Λήναια, Ανθεστήρια) ή αφιερωμένες προς τιμήν των πολιούχων Θεών, ή των τοπικών ηρώων, και οι πρόγονοί μας εθεωρούντο από τους νεώτερους μελετητές ως ένας από τους ευσεβέστερους λαούς του κόσμου. Παρακάτω λοιπόν θα θυμίσουμε τις κυριότερες εορτές που ελάμβαναν χώρα την αρχαία εποχή, στην Λακωνική πολιτεία.

Οι εορτές βέβαια αυτές δεν ήταν οι μοναδικές, αλλά θεωρούνται οι μεγαλύτερες και πιο σημαντικές του έτους, κατά την διάρκεια των οποίων λάμβανε μέρος το σύνολο σχεδόν της πολιτείας, ενώ έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις προσωρινής παύσης των πολεμικών επιχειρήσεων ώστε οι πολεμιστές να λάβουν μέρος στους εορτασμούς αυτούς.

ΥΑΚΙΝΘΕΙΑ

Ονομαστή τριήμερη λακωνική εορτή που συνέπιπτε με τις τελευταίες ημέρες του Μαΐου, ή τις πρώτες του Ιουνίου προς τιμήν του Υακίνθου αρχικώς, και μετέπειτα του Απόλλωνος, στις Αμύκλες, πέντε χιλιόμετρα προς Νότον της Σπάρτης, κοντά στη δεξιά όχθη του Ευρώτα.

Κατά την αρχαία Ελληνική Μυθολογία ο Υάκινθος ήτο ωραιότατος νέος, υιός του βασιλέως των Αμυκλών Αμύκλα, τον οποίον ηράσθησαν συγχρόνως ο Απόλλωνας και ο Ζέφυρος (σημ: το "ηράσθησαν" με την αρχαιοελληνική θεωρία του όρου, όχι σαρκικά). Επειδή όμως ο Υάκινθος συνεπάθει τον Απόλλωνα, ο Ζέφυρος τον εφόνευσε δολίως, ωθήσας δηλ., τον υπό του Απόλλωνας ριπτόμενον δίσκον, που βρήκε τον Υάκινθο στο μέτωπο και τον άφησε νεκρό. Ο Απόλλων απαρηγόρητος για τον απροσδόκητο χαμό, έθαψε τον Υάκινθο κάτω από τον βωμό του στο τέμενος των Αμυκλών.

Από το όνομα της εορτής είναι φανερό ότι ο Υάκινθος ήτο τοπικός προδωρικός ήρως και Θεοποιηθείς ετιμάτο ως τοπικός Θεός της βλαστήσεως μαζί με την αδελφή του Πολύβοια που ταυτιζόταν με την Κόρη-Περσεφόνη. Οι Δωριείς διατήρησαν τις εορταστικές εκδηλώσεις των Αχαϊκών Αμυκλών και έτσι συνεχίσθηκε ως τα ύστερα χρόνια της αρχαιότητας και η λατρεία του Υακίνθου πλάι στον Απόλλωνα.

Η πρώτη ημέρα των εορτών ήτο πένθιμη γιατί ήταν αφιερωμένη στο θάνατο του Υακίνθου και προσφέρονταν εναγισμοί. Από μία χάλκινη πόρτα που υπήρχε στον βωμό-τάφο, γίνονταν χοές για τον Υάκινθο. Το βράδυ έτρωγαν μόνο τα φαγητά που επέτρεπε το ειδικό τυπικό της λατρείας (όχι ζυμωτά και ψωμί) ένα κόσμιο δείπνο, μελαγχολικό, χωρίς άσματα και διασκεδάσεις.

Η δεύτερη ημέρα των Υακινθίων ήτο αφιερωμένη στο νεώτερο θεϊκό κυρίαρχο των Αμυκλών, το μεγάλο θεό των Δωριέων, τον Απόλλωνα, που ήταν προστάτης της βλαστήσεως και της συγκομιδής και άρχιζε το εύθυμο μέρος των εορτών κατά το οποίο ακουγόταν ο ύμνος του Θεού, δηλαδή ο παιάν. Κατά τη μεγάλη ‘’πανήγυρη’’ προσεφέροντο στη Σπάρτη και τις Αμύκλες ποικίλα θεάματα. Παιδιά που φορούσαν ειδικούς μακρούς χιτώνας έπαιζαν κιθάρα, ενώ άλλα χόρευαν υπό τους ήχους αυλού. Τοπικά άσματα έψαλλαν χορωδίες νέων, στις οποίες μετείχαν χορευτές με κινήσεις προσαρμοσμένες στους ήχους των ασμάτων και του αυλού.

Μία επιβλητική πομπή σχηματιζόταν από τη Σπάρτη στις Αμύκλες κατά μήκος της "Υακινθίδος" οδού. Στο κέντρο της πομπής υποτίθεται ότι ήταν ο "χιτών του Απόλλωνος" τον οποίον κάθε χρόνο, ύφαιναν στη Σπάρτη γυναίκες, για να τον αφιερώσουν στον Απόλλωνα. Στην πομπή μετείχαν παρθένες επί "καν(ν)άθρων", δηλαδή πάνω σε αμάξια ή άρματα πλούσια στολισμένα, καθώς και έφιπποι πολίτες με στολισμένα άλογα. Η πομπή πρέπει να ξεκινούσε από το εργαστήριο ετοιμασίας του χιτώνος που και αυτό ονομαζόταν χιτών.

Μετά την αφιέρωση του καινούργιου χιτώνος στο τέμενος των Αμυκλών, επακολουθούσαν τα "νυχία ευφρόσυνα", δηλαδή οι νυκτερινοί χοροί των γυναικών. Εκεί με θυσίες και εστιάσεις η εορτή συνεχιζόταν και την τρίτη ημέρα. Τη συμμετοχή τους στην εορτή των Υακινθίων οι Σπαρτιάτες και οι Αμυκλαιείς την θεωρούσαν βασικό θρησκευτικό καθήκον.

Σε περίπτωση πολέμου, η πόλη επεδίωκε εκεχειρία για να εορτάσει τα Υακίνθια. Στην εορτή του έτους 390 π.Χ. κατά τη διάρκεια του οποίου ο βασιλιάς Αγησίλαος ήταν μπλεγμένος στον Κορινθιακό πόλεμο και δεν ηδύνατο να παρευρεθεί ο ίδιος, υποχρεώθηκε να δώσει άδεια στους οπλίτες του που κατάγονταν από τις Αμύκλες, ώστε να φύγουν από το Λέχαιο για τη Σπάρτη. Χάριν ασφαλείας ο Σπαρτιάτης φρούραρχος του Λεχαίου ανέθεσε σε 600 Λακεδαιμονίους να προπέμψουν τους πανηγυριστές μέχρι του ασφαλούς χώρου. Οι Αμυκλαιείς απεμακρύνθησαν από τις επιχειρήσεις ασφαλείς. Αλλά όταν η μοίρα των 600 Λακεδαιμονίων επέστρεφε στο Λέχαιον, δέχθηκε την ξαφνική επίθεση του Αθηναίου στρατηγού Ιφικράτους και των πελταστών του με αποτέλεσμα να σκοτωθούν οι μισοί.

ΚΑΡΝΕΙΑ

Ήταν η δεύτερη μεγάλη λακωνική εορτή που διαρκούσε στη Σπάρτη εννέα ημέρες του τοπικού μηνός Καρνείου Αυγούστου και ίσως κάποτε κατά τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου, ανάλογα με την Πανσέληνο.

Στην αρχή η εορτή ήταν αφιερωμένη σε έναν τοπικό θεό υπό το όνομα Κάρνος, ήτοι κριός και ελογίζετο ως προστάτης της γονιμότητας και της συγκομιδής των καρπών. Η Παράδοση που διατηρήθηκε ως το τέλος της αρχαιότητας λέγει ότι στα προδωρικά χρόνια υπήρχε ξόανο του θεού "Καρνείου οικέτα" που φυλασσόταν όχι σε ναό, αλλά στο σπίτι ενός μάντεως κριού, όπου προσερχόταν ο κόσμος για τη λατρεία. 0 μάντις κριός είχε την εύνοια των Δωριέων γιατί τους διευκόλυνε να καταλάβουν τη Σπάρτη. Την ίδια εύνοια έδειξαν οι Δωριείς και για τον θεό Κάρνειο που τον ταύτισαν με τον Απόλλωνα που ήτο, όπως και ο Απόλλων, ποιμενικός Θεός. Ιερόν του Καρνείου Απόλλωνας υπήρχε κοντά στο λεγόμενο Δρόμο μετά το Ιερόν της Ειλειθυίας, και τέμενος έξω της Σπάρτης επί της οδού προς Αρκαδίαν.

Οι αρχαίοι εσφαλμένως θεωρούσαν την εορτή των Καρνείων "μίμημα στρατιωτικής αγωγής", επειδή οι άνδρες συνήθιζαν κατά τα Κάρνεια να μετέχουν σε ένα δείπνο που όλα γίνονταν με στρατιωτικά παραγγέλματα. Σε εννέα διαφορετικές θέσεις της πόλεως, που τις έλεγαν «σκιάδες» γιατί σε κάθε μία υπήρχε μία σκηνή, δειπνούσαν ανά εννέα άνδρες, που αντιπροσώπευαν τρεις φατρείς, δηλ. τρεις ομάδες συγγενών.

Την οργάνωση της εορτής εμπιστεύονταν σε ομάδα νέων, τους καρνεάτας, που δεν είχαν φθάσει σε ηλικία γάμου. Μερικοί από αυτούς που ονομάζονταν "σταφυλοδρόμοι" μετείχαν σε μία εορτή που σημείωνε το τέλος του τρυγητού. Ένας καρνεάτης μετά από ευχές που απηύθυνε για το τέλος της συγκομιδής και της καλοχρονιάς, απομακρυνόταν τρέχοντας από τους σταφυλοδρόμους που κρατούσαν μεγάλα τσαμπιά σταφύλια και επεδίωκαν να τον πιάσουν. Εάν τον έπιαναν η χρονιά θα πήγαινε καλά για την πόλη. Προσωποποίηση της ευτυχίας της πόλεως ήτο ο στεφανωμένος νέος και γι’ αυτό επεδίωκαν να τον πιάσουν οι σταφυλοδρόμοι που αντιπροσώπευαν την πόλη. Αν ο νέος ξέφευγε, η χρονιά θα ήταν γεμάτη κακοτυχίες.

Τα Κάρνεια ετελούντο στο τέρμα κάθε τετραετίας και γίνονταν και αγώνες (εκτός των μουσικών), κρατούσαν μάλιστα και καταλόγους των "καρνεοτικών", που εχρησιμοποιούντο για την χρονολόγηση όπως οι κατάλογοι των Ολυμπιονικών. Ο λυρικός ποιητής και μουσικός Τέρπανδρος, νίκησε σε μουσικό αγώνα των Καρνείων στη Σπάρτη το 676 π.Χ. Επίσης σε μουσικό αγώνα των Καρνείων στη Σπάρτη νίκησε και ο μουσικός και ποιητής Αρίων από την Μήθυμνα της Λέσβου, όχι όμως ο σπουδαίος μουσικός του 5ου αι. π.Χ. Φρύνις, ο Λέσβιος δεξιοτέχνης της κιθάρας (είχε προσθέσει δύο χορδές στην επτάχορδη κιθάρα του Τέρπανδρου), αφού ο Έφορος Εμπρεπής έκοψε με σκεπάρνι τις δύο των εννέα χορδών ειπών "μη κακούργει την Μουσικήν". Τα Κάρνεια εορτάζονταν και σε άλλες δωρικές πόλεις, Σικυώνα, Μεσσήνη, Θήρα, Κυρήνη, Τάραντα κ.α.

ΟΡΘΙΑΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

Η τρίτη μεγάλη Λακωνική εορτή ήταν προς τιμήν της Θεάς Αρτέμιδος υπό ποικίλα επίθετα, όπως προκύπτει από τις επιγραφές που βρέθηκαν στο ιερό της Ορθίας, το Λιμναίον Ιερόν, όπως ονομαζόταν, επειδή βρισκόταν στην περιοχή των λιμνών, όπου παλαιότερα λίμναζαν τα ύδατα, δυτικά της κοίτης του Ευρώτα, στην είσοδο της Σπάρτης για τον από βόρεια εισερχόμενο σ’ αυτή, λίγο πριν της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος.

Το ιερόν φαίνεται ότι ιδρύθηκε λίγο μετά την εγκατάσταση των Δωριέων (10ο αιώνα), αφού δεν έχουμε ευρήματα που να δικαιολογούν την ύπαρξη του Ιερού τα μυκηναϊκά χρόνια και στην αρχή ήταν τέμενος υπαίθριο. Ίχνη κτιστού βωμού και ναού έχουμε στα τέλη του 9ου αιώνα, που κατεστράφη τον 6ο π.Χ. αιώνα κατά τον οποίον έγινε νέα ανοικοδόμηση και με νέες ανοικοδομήσεις και επισκευές διατηρήθηκε ως το 225 μ.Χ. οπότε κτίστηκε το ρωμαϊκό αμφιθέατρο σε σχήμα πετάλου.

Το λατρευτικό άγαλμα, το ξόανο της Θεάς που κατά τον Παυσανία (Λακωνικά 16, 7) είχαν κλέψει από την ταυρική ο Ορέστης και η Ιφιγένεια και το μετέφεραν στη Λακωνία, δεν ονομαζόταν μόνον Ορθία αλλά και Λυγοδέσμα, γιατί βρέθηκε μέσα σε θάμνο λυγαριάς, η οποία τύλιξε το άγαλμα γύρω και το έφερε σε όρθια στάση. Για τη Θεά Ορθία ή Ορθωσία πίστευαν ότι "ορθοί τους γεννωμένους", δηλαδή παραστέκει στο μεγάλωμα, των παιδιών, ή σηκώνει εκείνους που πέφτουν.

Το Ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος ήτο το κέντρο της αγωγής των παιδιών (7-13 ετών) και οι εορτές περιελάμβαναν τρία κύρια αγωνίσματα για τα οποία το έπαθλον ήτο ένα σιδερένιο δρεπάνι. Το δρεπάνι αυτό με τη λίθινη στήλη που ανέγραφε το όνομα του νικητή και το αγώνισμα, αφιερώνονταν στη Θεά. Τα αγωνίσματα ήταν ένα είδος παιδικού κυνηγητού που λεγόταν καθθηρατόριον, ένα αγώνισμα τραγουδιού που λεγόταν μώα=μούσα, και άλλο τραγουδιού ή απαγγελίας που λεγόταν κελήα, κελεία, κελοία.

Για τα μεγαλύτερα παιδιά γινόταν παρά το βωμό της Θεάς η "διαμαστίγωση", ο αγώνας καρτερίας, δηλαδή αντοχής στο μαστίγωμα που συνηθιζόταν τους μετακλασικούς χρόνους. Όσοι υπέμεναν το μαστίγωμα κατά τη διάρκεια του οποίου το αίμα "έτρεχε στο βωμό", ανακηρύσσονταν "βωμονίκαι". Η διαμαστίγωση εγένετο με χυμώδη ευλύγιστα ραβδιά, και επιστεύετο ότι η θαυμαστή φυτική δύναμη που κάνει τα δένδρα να βλαστάνουν, μεταβιβάζεται σ’ αυτόν που μαστιγώνεται και τον δυναμώνει.

Οι ανασκαφές έδειξαν ακόμη ότι στους αρχαϊκούς ήδη χρόνους γίνονταν περί τον βωμό της Θεάς λατρευτικοί χοροί από μεταμφιεσμένους και προσωπιδοφόρους πολίτες, ανάλογοι προς τους διθυραμβικούς χορούς τραγόμορφων σατύρων, ή τους παλιούς χορούς προς τιμήν του Αδράστους στη Σικυώνα.

ΕΙΛΕΙΘΥΙΑΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

Πολύ κοντά στο Ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος, στη Σπάρτη, υπήρχε το Ιερό της Θεάς Ειλειθυίας που και αυτή ταυτίστηκε με την Αρτέμιδα. Η Ειλειθυία κατά τη μυθική παράδοση ήτο κόρη του Διός και της 'Ήρας και ελατρεύετο ως Θεά των επιτόκων γυναικών εις πλείστος πόλεις της αρχαίας Ελλάδος και την Κρήτη. Η Θεά ενίοτε φέρεται υπό τον τύπο Ελευθώ, ενόμιζον δε ότι το όνομα εσχετίζετο με την κραυγή και ευχή των επιτόκων γυναικών "ελθέ, ελθέ" που καλούσαν τη Θεά σε βοήθεια.

Ως προστάτιδα της λεχούς και του βρέφους της αποδίδονταν διάφορα επίθετα, ως φιλόπαις, λυσίζωνος, είλογος, κουροτρόφος κ.λ.π. Η Ειλειθυία προστάτευε τα παιδιά πριν από τη γέννηση και πριν να περιέλθουν στην αρμοδιότητα της Ορθίας, δηλαδή μέχρι 6 ετών. Επειδή το περιεχόμενο των δύο αυτών θεοτήτων ήτο πολύ συγγενές, φαίνεται ότι ελατρεύοντο και στον ίδιο χώρο, αφού, μέσα στο Ιερό της Ορθίας βρέθηκαν σφραγισμένες κεραμίδες του Ιερού της Ειλειθυίας "Ελευθίας" (Παυσανίας, Λακωνικά, σημ. 3, σελ. 370).

Πλην του Ιερού της Θεάς στην περιοχή των Λιμνών κοντά στο Ιερό της Ορθίας, υπήρχε και ιερόν αυτής στο λεγόμενο δρόμο μεταξύ των ιερών των Χαρίτων και του Καρνείου Απόλλωνος.

ΚΑΡΥΑΤΙΔΑΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

Στη Λακωνική πύλη Καρυαί, σύνορα Λακωνίας-Αρκαδίας, γινόταν μία ετήσια γιορτή, τα Καρυάτια, φημισμένη κατά τους Ιστορικούς χρόνους. Κεντρική Θέση στη γιορτή είχε ένας λατρευτικός χορός παρθένων, οι οποίες αρχικά ήταν ντόπιες, αλλά αργότερα στο θρησκευτικό αυτό χορό, έπαιρναν μέρος κορίτσια επίσημων οικογενειών από όλη τη Λακωνική.

Ο χορός των παρθένων και η σχέση της Θεάς προς το δέντρο της καρυδιάς, παρουσιάζουν την Άρτεμη των Καρυών ως Θεότητα που ευλογεί την ευφορία των καρπών και των ανθρώπων. Δεν φαίνεται ότι υπήρχε ναός της Θεάς στην πόλη των Καρυών, αλλά μόνο ιερός περίβολος με βωμό της Θεάς και το άγαλμά της στο "ύπαιθρο".

Ο Παυσανίας (Μεσσηνιακά 16,9-10) αναφέρει ότι κατά το τέλος του 6ου π.Χ. αιώνος, ο Αριστομένης συνέλαβε με ενέδρα Λάκαινες παρθένες καταγόμενες από επιφανείς και πλούσιες οικογένειες που είχαν συγκεντρωθεί στη γιορτή των Καρυών και αργότερα ελευθέρωσε τις παρθένους, αντί πολλών λύτρων.

ΛΥΜΝΑΤΙΔΟΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

Στα σύνορα Λακωνίας ­Μεσσηνίας υπήρχε το Ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος, όπου φημολογείται πως βρήκε το θάνατο ο βασιλιάς της Σπάρτης Τήλεκλος. Η Άρτεμις Λιμνάτις λατρευόταν συνήθως σε υγρά και βαλτώδη μέρη ως Θεά της ευφορίας. Από τους προ των Μεσσηνιακών πολέμων χρόνους γινόταν ετήσια γιορτή και χορός παρθένων από τη Μεσσηνία και Λακωνία.

Το ιερό βρισκόταν στη θέση Βόλυμος, ψηλά στον Ταΰγετο, έξη περίπου χιλιόμετρα από την Αρτεμίσιο στη σημερινή Αλαγονία, στη θέση της Παναγίας Βολυμνιώτισσας και από ευρεθείσες επιγραφές προκύπτει ότι γίνονταν και αγώνες τους ρωμαϊκούς χρόνους με αφετηρία τη νίκη του Ακτίου (31 π.Χ.).

ΚΟΡΥΘΑΛΕΙΑΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

Τα παιδιά της βρεφικής ηλικίας, προτού περιέλθουν στην αρμοδιότητα της Ορθίας, ήταν εμπιστευμένα σε μία τρίτη μορφή κουροτρόφου Θεάς, η οποία είναι γνωστή ως Άρτεμις Κορυθαλία. "Κορυθάλη" ήταν κλαδί δάφνης "εστεμμένο" που τοποθετούσαν πάνω από την είσοδο του σπιτιού, στολισμένο με καρπούς για να φέρει την ευλογία της συγκομιδής. Η Κορυθάλη όμως ήταν ευλογία και τα παιδιά της πρώτης ηλικίας. Το Ιερό της Κορυθαλίας βρισκόταν αμέσως έξω από την πόλη στο δρόμο προς τις Αμύκλες. Υπό την ιδιότητα της θεάς ως προστάτιδας της βλαστήσεως υπήρχε και λατρευτικός χορός γυναικών των "Κορυθαλιστριων"

ΓΥΜΝΟΠΑΙΔΕΙΑ

Ανά έτος μεγάλη εορτή των σπαρτιατοπαίδων προς τιμή των Θεών Απόλλωνος Πυθαέως, Αρτέμιδος, Λητούς και ίσως επίσης του Διόνυσου. Στην αγορά της πόλης στήνονταν τα αγάλματα των τιμώμενων Θεών και γύρω τους οι γυμνοί σπαρτιατοπαίδες εκτελούσαν ασκήσεις , κάτω από τη μουσική συνοδεία παιάνων του Διονυσόδωρου ή μελών του Αλκμάνος και του Θάλητος. Σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες , η διάρκεια των εορτών ήταν δεκαήμερη. Την τελευταία ημέρα και στο χορό του θεάτρου, συμμετείχαν στους χορούς και οι άνδρες την πόλης. Η συμμετοχή των ανδρών ίσως καθιερώθηκε σε ανάμνηση της νίκης των Σπαρτιατών στη Θυρέα κατά των Αργείων και την κατάκτηση της Κυνουρίας(546 π.χ.), αλλά και προς τιμή του ήρωα Ορθυάδου.

Το ανδρικό τμήμα των Γυμνοπαιδιών αναλύεται σε προσφορές σπονδής και χορούς γυμνόποδων πολεμιστών με μακριά μαλλιά (σε υπενθύμιση του όρκου των αντιπάλων τους να μην αφήσουν μακριά τα μαλλιά τους και να μη ξαναφορέσουν οι Αργείες γυναίκες χρυσά κοσμήματα αν δεν ανακτήσουν την Κυνουρία). Στη διάρκεια των Γυμνοπαιδιών επικρατούσε στην πόλη ατμόσφαιρα μεγάλης χαράς και ευθυμίας, οι δε ιεροπραξίες αποτελούσαν σημαντικό τμήμα της παιδευτικής αγωγής των νέων. Ενδεικτική της σοβαρότητας τους είναι η διασωθείσα πληροφορία ότι οι Σπαρτιάτες δεν διέκοψαν την τέλεση των Γυμνοπαιδιών ακόμη και όταν στη διάρκεια τους έφθασε η είδηση για την πανωλεθρία του στρατού τους στη μάχη των Λεύκτρων.

ΑΛΛΕΣ ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΕΣ ΕΟΡΤΕΣ

Μία άλλη Σπαρτιατική και αργείτικη εορτή προς τιμήν των δυο θεών τους , τον Ζευς και Απόλλωνα ήταν τα Αγητόρια. Χρέη αρχιερέων έκαναν αποκλειστικά οι Ηρακλείδες βασιλείς, ιερείς του Αγήτορος Διός με κληρονομικό δικαίωμα, οι οποίοι και θυσίαζαν σε αυτόν πριν από κάθε εκστρατεία και έπαιρναν με τελετουργικό τρόπο φωτιά από τον βωμό του.

Τα Αλκίδια ήταν μια άλλη Σπαρτιατική εορτή με θυσίες στους Αλκίδες Θεούς, προγονικά πνεύματα των Ηρακλειδών προπατόρων, που χάριζαν "αλκη" στην πόλη, δηλαδή ισχύ και ευψυχία

Άλλη μια ετήσια μεγαλοπρεπέστατη εορτή των Σπαρτιατών προς τιμή του Θεού Απόλλωνος και των Διοσκούρων ήταν και τα Αμύκλαια, στη διάρκεια της οποίας γινόταν η ανά έτος αφιέρωση στο Αμυκλαίο Ιερό ενός ιερού χιτώνα για την ένδυση του περίφημου χάλκινου αρχαϊκού αγάλματος του θεού, έργου του Βαθυκλέους. Αμυκλαία που συναντάμε και στο Ιδάλιο της Κύπρου και της Γόρτυνας της Κρήτης.

Τέλος τα Βρασίδια ήταν Εορτές των Σπαρτιατών με εναγισμούς και αθλητικούς αγώνες, στη μνήμη του αφηρωισμένου αρχηγού τους Βρασίδα που έπεσε για την πατρίδα του κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο

.